شگردهای تمرکززدایی در تصویر و برهم‌کنش متن و تصویر در کتاب‌های تصویری‌

هدف از پژوهش حاضر، بررسی شگردهای تمرکززدایی در تصویر و هم‌چنین برهم‌کنش میان متن و تصویر در کتاب‌های کودکان است. اصطلاح تمرکززدایی نخستین بار از سوی خسرو‌نژاد (1382) در تشریح نظریه‌ی معصومیت و تجربه و به منظور توضیح ویژگی‌های زیبایی‌شناسیک ادبیات کودک پیشنهاد شده‌ و شگردهای آن در بررسی افسانه‌های صبحی شناخته شده است. بنابر تعریف منظور از تمرکززدایی توانایی ذهن در جدایی از پدیده‌ای و رفتن به پدیده‌ای یا سطح دیگری از همان پدیده است. مرادپور (1391) نیز شگردهای یادشده را در افسانه‌ی انجوی شیرازی کاویده و شگردهایی تازه بر آنها افزوده است.پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی است با دو روی‌کرد توصیفیتفسیری و تفسیریتجریدی.یافته‌های پژوهش حاضر نشان‌ داد از میان شگردهای معصومیت‌و‌تجربه، اغراق، وارونه‌سازی، سپیدنگاری، رفت و برگشت، نمای دور و نزدیک، تعادل و عدم تعادل در تصویرها دیده شدند در حالی که در برهم‌کنش متن و تصویر تنها شگردهای وارونه‌سازی و سپیدنگاسی وجود دارند. هم‌چنین در بررسی شگردهای مرادپور یک صحنه با دو نما، صحنه‌های همزمان، نمای باز و بسته، جابجایی قهرمان، زنجیره‌ی رخدادها، غافلگیری، دگردیسی در تصویرها و در برهم‌کنش متن و تصویر نیز تنها شگرد صحنه‌های همزمان یافت‌ شدند. چهارده شگرد تازه‌ نیز در بررسی تصویرها به ‌دست ‌آمد که عبارت‌اند از: حرکت زمانی، خودارجاعی، تضاد، همانندی، پیش‌آگهی، شوخی تصویری، یک صحنه در اندازه‌های گوناگون، کادربندی‌های ناهمگون، تصویرهای چندتکنیکی، تصویرهای حاشیه‌ای، عطف نامعمول، برشهای پله‌ای، قطعه‌های متحرک و همین و همان. همچنین سه مورد شگرد تازه‌ از برهم‌کنش متن و تصویر به ‌دست ‌آمد که عبارت‌اند از: تضاد، همانندی و متن‌های درون‌تصویری.