مطالعه‌ی اسلوب‌های اقتباسی سه نمایشنامه‌ی شکرخدا گودرزی از متون کهن غیرداستانی برای نوجوانان

اقتباس یکی از روش‌های رایج در خلق آثار هنری، ادبی و نمایشی برای کودکان و نوجوانان است. یکی از منابع غنی برای اقتباس در زبان فارسی، متون کهن غیرداستانی است. شناخت اسلوب‌های اقتباس و تحلیل آثار نمایشی اقتباسی برمبنای این اسلوب‌ها می‌تواند در شناخت هنر نمایشی و کارکردهای روایی نمایش‌های اقتباسی یاریگر باشد. این جستار با روش تحلیلی‌توصیفی و با درنظرگرفتن تعاریف اقتباس و انواع آن و نیز باتوجه‌به ویژگی‌های‌ رسانه‌ها از دید لیندا هاچن انجام شده است. با کاربست دیدگاه‌های نظری در تحلیل سه نمایشنامه‌ی «خواجه ‌نظام‌الملک»، «خواجه ‌نصیرالدین» و «سهروردی» نوشته‌ی شکرخدا گودرزی به این نتیجه رسیدیم که گودرزی از روش‌ها و تمهیدات هنری گوناگونی مانند کاربرد انواع اقتباس، ایجاد طرح و ساختار نمایشی در متون غیرداستانی، تغییر محتوا، زبان، لحن و موضوعات و ایجاد انواع ریتم در زبان و صحنه‌ها، حذف و افزودن شخصیت‌های جدید و تخیّلی به نمایش، کاربرد اشعار و تصنیف‌های ادب عامه بهره برده است. هریک از این روش‌ها و تمهیدات در روایت نمایش کارکردهایی زیبایی‌شناختی و هنری دارند و باعث جذابیت نمایش می‌شوند. نگارندگان این مقاله معتقدند که هرسه نمایشنامه‌ی اقتباسی بررسی‌شده، هم‌زمان دارای هر سه وجه اقتباسی گفتنی، نشان‌دادنی و تعاملی هستند و به‌تناوب از هر سه وجه برای روایت نمایش بهره می‌گیرند.

studying the adaptive methods from archaic non-fiction texts for teenagers in three plays by shokrekhoda goudarzi

adaptation is one of the common methods in creating artistic, literary and dramatic works for children and teenagers. one of the rich sources for adaptation in persian is archaic non-fiction texts. knowing the methods of adaptation and analyzing adapted plays based on these methods can be helpful in comprehending the dramatic art and the narrative functions of adapted plays. for adapting a play from these texts, one must know the adaptive methods. this research has been conducted with the analytical-descriptive method and considering the definitions of adaptation and its types and also considering the characteristics of the media from the point of view of linda hutcheon. by applying theoretical perspectives in the analysis of the three plays by shokrekhoda goudarzi including ḵᵛāja neẓām-al-molk, ḵᵛāja naṣir-al-din and sohravardī , we came to the conclusion that gouderzi has deployed various artistic methods and devices such as the application of different types of adaptation, implementing a dramatic plot and structure in non-fiction texts, changing the content, the language, the tone and the topics, and creation of various rhythms in language and scenes, removing and adding new and imaginary characters to the play, the use of folkloric literature poems and ballads. each of these methods and devices in the narration of the play have aesthetic and artistic functions and make the play attractive. the authors of this article believe that in all these three adapted plays three adaptive modes are simultaneously involved: telling, showing and interactive modes, and alternately use all three modes to narrate the play.