از «دیگری» می‌ترسم؛ بارقه‌های شهروندی فرهنگی در داستان نوجوان ایران

مرزهای شهروندی در جهان معاصر گسترش یافته است و شهروندی فرهنگی باتوجه‌به تنوع فرهنگی، بر حقوق طیف گسترده‌تری از انسان‌ها تاکید می‌کند و تعامل با «دیگری»، همدلی فرهنگی و کنشگری اجتماعی را در مرکز توجه قرار می‌دهد. آموزش شهروندی برای نوجوانان که میل به کنشگری و گفت‌وشنود بینافرهنگی دارند، اهمیتی ویژه دارد و داستان نوجوان می‌تواند چالش‌های شهروندی فرهنگی را بازتاب دهد. هدف از این پژوهش جست‌وجوی مولفه‌های شهروندی فرهنگی در داستان نوجوان ایرانی است. محیط ‌زیست، قومیت/ نژاد و مهاجرت به‌عنوان «دیگری‌» به حاشیه رانده‌شده مولفه‌هایی هستند که از دریچه‌ی آن‌ها به داستان نوجوان ایرانی نگریسته‌ام. همیاری و سوژگی کنشگرانه از بحث‌های مهم در شهروندی فرهنگی هستند که در پرداختن به همه‌ی مولفه‌ها آن‌ها را در نظر داشته‌ام. مفهوم‌های شهروندی فرهنگی در بافت ادبیات چندفرهنگی مجال بالیدن می‌یابند. از یافته‌ها چنین برمی‌آید که شهروندی فرهنگی به‌طور ویژه دغدغه‌ی رمان نوجوان ایرانی نبوده است و ادبیات نوجوان ایران در بازنمایی تفاوت‌های فرهنگی و ارج‌نهادن به آن‌ها در عین داشتن ظرفیت بسیار، به‌قدر کافی توانمند نشده است.

i am scared of “the other: sparks of cultural ‎citizenship in iranian young adult fiction

in the fast moving contemporary world characterized by cultural diversity and cultural fusion, it has become more and more evident that it is necessary to understand the other, to practice tolerance, and to recognize human and non-human rights in both virtual and real worlds. in recent years in iran, the education of citizenship through children’s and young adult literature has come under the attention of official institutions such as the municipalities. holding “my city festival” in isfahan, the publication of educational books for children and adolescents about citizenship in east azerbaijan, and the publication of children’s stories by shiraz municipality are some examples of these efforts. with the establishment of shiraz university center for citizenship education which held the first conference on citizenship education, attention has been paid to the theoretical discussions of citizenship and children’s rights. in these events, however, due attention has not been paid to the rights of women, children, minorities, immigrants and child laborers, as well as to cultural differences and diversity. there has also been a very limited concern with the environment.the present and absent components in these events show the dominant approach to the concept of citizenship in the macro policies. given the fact that the policies of publishing and supporting authors depend on the policies of censorship, children’s and adolescent literature cannot be separated from this cultural and social context. focusing on the adolescent world and situation, young adult fiction represents the status of adolescents from different social classes in terms of their rights. young adult fiction can raise the adolescents’ awareness of their rights and their citizenship responsibilities, inviting them into social activism and understanding the other. cultural citizenship as a concept is not addressed adequately in iran. regarding this gap, in this article, i examine the representations of cultural citizenship in iranian young adult fiction.