بوطیقای شناختیِ گفتار کودکانه و قابلیت‌های بوطیقایی لالایی‌ها

معمولاً بزرگسالان در مواجهه با خردسالان از زبان خاصی استفاده می‌کنند که از لحاظ کشش‌های آوایی، زیروبمیِ صوتِ جمله‌ها، مکث‌ها و تکرارها و... با زبان گفت‌وگوییِ بزرگسالان تفاوت دارد. این نوع ویژه از زبان، اصطلاحاً «babytalk» یا «گفتارِ کودکانه» نامیده می‌شود. تحقیقاتِ شناختی صورت‌گرفته بر «گفتار کودکانه»، گویای وجود برخی خصایص بلاغی ویژه در این گفتار است و این امر نشانگر حضور و وجود درک ادبی‌هنری در کودک، حتی در هفته‌های نخستین تولد است. در نوشتار حاضر کوشیده‌ایم نخست بر پایه‌ی یکی از تحقیقات مهمی که در این زمینه به همت دیوید مایل و الن دیسانایاکی (2002) با روشی بسیار دقیق و علمی انجام شده، اساس نظری‌تجربی بحث را روشن کنیم. در بخش بعدی سعی بر آن بوده است که امکانات بلاغی موجود در لالایی‌های فارسی با توانش‌های شناختی بلاغی نوزادان سنجیده شود و از طریق این سنجش، به دنبال نزدیک‌شدن به پاسخ پرسش‌هایی ازاین‌دست بوده‌ایم که آیا معیارهای بلاغیِ شناختی در گفتارهای کودکانه، آن‌گونه که در پژوهش مایل و دیسانایاکی دیده می‌شود، در لالایی‌های فارسی نیز یافت می‌شود؟ آیا جوامع بشری لالایی‌ها را مطابق با توانایی‌های درکِ بلاغی نوزادان آفریده‌اند؟ و از همه مهم‌تر اینکه آیا می‌توان لالایی‌ها را مرجعی برای کشف پارادایم‌های بوطیقای شناختیِ (cognitive poetics) کودکان به‌حساب‌آورد؟ نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد که لالایی‌های فارسی در نمونه‌های متعددی به یافته‌های بلاغی موجود در گفتار کودکانه پاسخ مثبت می‌دهند. از میان مهم‌ترین سازوکارهای بوطیقاییِ شناختی که هم در گفتار کودکانه و هم لالایی‌ها حضور دارند، می‌توان به خصایص ویژه‌ی موسیقایی، ساده‌سازی و تکرار، وفور واج‌های قدامی، موازی‌سازی و شمایل‌وارگی اشاره کرد.

Cognitive Poetics of Babytalk and the Poetic Potentials of the Persian Lullabies

In communication with infants, adults usually use a certain kind of language which is different from the usual adults’ conversational language in vocal stretches, hesitations and repetitions. This special kind of language is called Babytalk. The cognitive investigations on Babytalks has shown some specific poetic characteristics which can prove the existence of literal cognition in human infant as soon as the first weeks of life. This article as the first step, argues the theoretical studies which prove the cognitive potentials of poetic understanding in infants, among them David Mail and Ellen Dissanayake’s research (2002). In the next step, the potentiality of cognitive poetics of Persian lullabies is argued. In this section we discuss whether the aesthetic criteria of Babytalks exist in lullabies as well; and if the lullabies can serve as the reference of the paradigms of infants’ cognitive poetics. The results of our assessment show that Persian lullabies respond positively to the poetic characteristics of Babytalks. Those poetic dynamics which are in common between Babytalks and Persian lullabies including special metric features, simplifying, frequency of frontal phonemes, parallelism and iconicity are discussed here.