زدودن غبار از نور دیدگان (بررسی شگردهای تمرکززدایی در کلیله‌ودمنه)

کلیله‌ودمنه از متون ارزشمند گذشته است و هر کوششی برای نشان‌دادن ظرفیت‌های نهفته‌ی آن می‌تواند نسل امروز را با ارزش‌های گوناگون این متن آشنا کند. در این پژوهش، به کلیله‌ودمنه از چشم‌اندازی تازه نگریسته می‌شود تا بخشی از ظرفیت‌های بازنویسی آن بازنموده شود. باتوجه به اینکه تمرکززدایی سازه‌ای مهم در تبیین هدف و روش ادبیات کودک است و بازنویسی سهم بسزایی در آفرینش و گسترش ادبیات کودک دارد، هدف این پژوهش، بازشناسی شگردهای تمرکززدایی در کلیله‌ودمنه و ارائه‌ی پیشنهادهایی برای استفاده از ظرفیت تمرکززدایانه‌ی این اثر در بازنویسی است. یافته‌های این پژوهش کیفی که با روش تحلیل محتوا به ‌دست آمد، نشان می‌دهداز بیست‌ویک شگرد تمرکززدایی که تاکنون در افسانه‌ها یافت شده است، یازده شگرد در کلیله‌ودمنه نیز وجود دارد که عبارت‌اند از: خودنمایی یا خودفاش‌سازی، مداخله‌ی راوی، قصه به قصه،‌ جابه‌جایی قهرمان، مناظره، غافل‌گیری، اغراق،‌ سپیدنویسی، دگردیسی، وارونه‌سازی و صحنه‌های هم‌زمان. کارکرد بعضی از آن‌ها در این اثر نیز مانند کارکردشان در افسانه‌ها است و کارکرد بعضی، متفاوت است. شش شگرد تازه نیز در کلیله‌ودمنه یافت شد که می‌توان آن‌ها را به شگردهای تمرکززدایی پیشین افزود: آگاهی از پایان، آشنایی‌زدایی درون‌متنی، تغییر راوی (اگر با تغییر زاویه‌ی دید همراه باشد)، شخصیت‌پردازی آمیغی، قصه ‌به ‌قصه و شعر و آیه و حدیث در نثر. بازنویسی داستان‌ها و حکایت‌های کلیله‌ودمنه در ساختاری داستان ‌در داستان که از اصلی‌ترین ویژگی‌های این اثر است، می‌تواند شگردهای پرتکرار تمرکززدایی متن اصلی را در آثار بازنوشته حفظ کند.بازنویسان می‌توانند شگردهای دیگر را نیز با ذوق و ابتکار در اثر خود به‌ کار گیرند.

Removing Dust from Eyes (A Study of Techniques of Decentration in Kalila va Damna)

Kalila va Damna is one of the valuable texts of the past and any attempt at displaying its hidden potentials can make the young generation more acquainted with the various values of this text. In this study, Kalila va Damna is approached to show its potential for being rewritten. The purpose of this study is to investigate the techniques of decentration in the tales of Kalila va Damna and their effect on children’s selffulfillment. The findings of this study show that of the 21 techniques of decentration that Khosronejad and Moradpour have found in tales, eleven are found in Kalila va Damna. The decntration techniques include: exhibitionism, narrator’s intervention, frame tale, displacement of the protagonist, debate, surprise, exaggeration, whitewriting, metamorphosis, inversion, and simultaneous scenes. Six new techniques were found in Kalila va Damna, that can be added to the previous ones: awareness of the ending, defamiliarization, changing the narrator (if accompanied by changing the point of view), compound characterization, taletotale, and poems, story in prose text.