ارائه الگوی تعالی سازمانی بر پایه قرآن کریم

زمینه و هدف: در جوامع مختلف برای دستیابی به تعالی در سازمان‌ها، براساس نوع جهان‌بینی طراحان، الگوهای تعالی سازمانی مختلفی ارائه ‌شده است. قرآن کریم کتاب مدیریت عالم هستی و هدایت انسان از طرف خالق هستی بوده و غنی‌ترین منبع برای ترسیم الگوی تعالی سازمانی است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مولفه‌های تعالی سازمانی و ارائه الگوی مربوطه با رویکرد قرآنی است. روش: این پژوهش به‌لحاظ هدف کاربردی و با رویکرد کیفی انجام شد. شیوه جمع‌آوری داده‌ها، بررسی اسناد و تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها براساس راهبرد تحلیل مضمون است. کل محتوای تفسیر نور، نمونه پژوهش است. یافته‌ها: در مرحله اول بیش از 18000 شناسه مرتبط دریافت و طی فرایند کدگذاری براساس راهبرد تحلیل مضمون، 913 مضمون پایه شناسایی و با ترکیب و تلخیص آن‌ها، 91 مضمون سازمان دهنده و درنهایت طی فرایند ترکیب و تلخیص، 11 مضمون فراگیر باعنوان مولفه‌های الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن کریم استخراج شدند. این مولفه‌ها عبارت‌اند از: اسلام و ایمان به تمام ابعاد و ارزش‌های آن، سنت‌های الهی، عوامل تسهیل‌کننده، عوامل بازدارنده، رهبری، منابع انسانی، نعمت‌های سازمانی (منابع)، عمل صالح (فرایندها)، حسابرسی و معاد سازمانی، نتایج، اصلاح و بهبود مستمر. درنهایت با توجه به این مولفه‌ها و با استفاده از رویکرد سیستمی، الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن کریم ارائه شد. نتایج: رکن اساسی الگوی تعالی سازمانی از منظر قرآن، مولفه اسلام و ایمان به تمام ابعاد آن است و خداشناسی محوری‌ترین موضوع در اسلام بوده و خداوند متعال، مالک و مدیر عالم هستی است. خداوند براساس قوانین ثابت، باعنوان سنت‌های الهی بر عالم هستی مدیریت می‌کند. مدیران سازمان‌ها، اگر بخواهند در مسیر تعالی قدم بردارند باید در طول مدیریت خداوند، قدم بردارند و تمام مولفه‌های موثر در تعالی را براساس رضایت خداوند مدیریت کنند.

Providing a Model for Organizational Excellence Based on the Holy Quran

Background and aim: Different models of organizational excellence have been proposed in different societies for achieving excellence in organizations based on the type of designers’ worldview. The Holy Quran is a book on the management of the universe and human guidance by the Creator of the universe and is the richest source for drawing a model for organizational excellence. Accordingly, the purpose of the present study was to identify the dimensions and components of organizational excellence and present a relevant model with the Quranic approach. Method: This study was an applied research with a qualitative approach. The method of data collection was document analysis and data were analyzed based on the thematic analysis strategy. The entire content of the interpretation of Nour is an example of research. Findings: In the first step, more than 18000 relevant identifiers were obtained and 913 basic themes were identified and combined by coding process based on the thematic analysis strategy, 91 organizing themes. Finally, in the process of composing and summarizing, 11 universal themes as components of the excellence model were extracted from the perspective of the Holy Quran. These included: Islam and faith in all its dimensions and values, divine traditions, facilitating factors, deterrent factors, leadership, human resources, organizational blessings (resources), good deeds (processes), auditing and organizational resurrection, outcomes, reform and continuous improvement. Based on these components and using the systematic approach, the model of organizational excellence was presented from the perspective of the Holy Quran. Conclusion: The basic pillar of the model of organizational excellence from the perspective of the Quran is the component of Islam and faith in all its dimensions. Theology is the most central issue in Islam and God is the Almighty, Owner and Administrator of the universe. According to the fixed laws, God governs the universe as divine traditions. Managers of organizations, if they want to walk in the path of excellence, must step in the direction of God, and manage all the components of excellence that are based on God’s will