مدل‌سازی زیستگاه مطلوب کبک دری (tetraogallus caspius) به عنوان یک گونه‌ شاخص مناطق مرتفع کوهستانی

کبک دری، به عنوان یک گونه‌ به طور عمده غیرمهاجر، شاخص مناطق کوهستانی مرتفع محسوب می شود. این گونه در ارتفاعات مناطق شمالی، شمال غرب و غرب کشور پراکنش دارد. جمعیت کبک دری در سال های اخیر به واسطه‌ عوامل متعددی مانند تخریب زیستگاه، شکار غیرقانونی و چرای بیش از حد در زیستگاه ها با روند کاهشی رو به رو بوده است. بنابراین، شناسایی و حفاظت از لکه های زیستگاهی به نسبت بزرگ به منظور تامین نیازهای حیاتی جمعیت های این گونه اهمیت ویژه ای دارد. در این پژوهش، مطلوبیت زیستگاه کبک دری در استان چهارمحال و بختیاری (به عنوان یک منطقه‌ دربرگیرنده‌ سیماهای سرزمینی اغلب کوهستانی) مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته ها، ارتفاع از سطح دریا (44.3%)، بارش سالیانه (19%)، شیب (17.2%) و رد پای انسان (8.5 %) به عنوان مهم ترین متغیرهای موثر بر مطلوبیت زیستگاه کبک دری در این استان شناسایی شدند. این گونه به طور بالقوه می تواند در گستره‌ ارتفاعی حدود 1700 متر تا بیش از 4100 متر حضور داشته باشد. با این وجود، فقط در حدود 0.81 درصد از زیستگاه های مطلوب کبک دری در گستره‌ ارتفاعی بین 1700 تا 2000 متر قرار گرفت. در حدود 19.4 درصد از سطح استان به عنوان زیستگاه مطلوب برآورد شد. تنها در حدود 15.8 درصد از زیستگاه های مطلوب در محدوده‌ مناطق حفاظت شده قرار می گیرد. علاوه بر این، لکه های زیستگاهی بزرگ و به نسبت یکپارچه به ویژه در غرب و شمال غرب استان شناسایی شدند که در گستره‌ مناطق حفاظت شده قرار نمی گیرند. از سوی دیگر، مزاحمت های انسانی مانند سکونتگاه ها، جاده ها، چرای دام ها و برداشت گیاهان دارویی منجر به محدودیت و تجزیه‌ بیشتر زیستگاه های مطلوب شده اند. به منظور دست یابی به یک ارزیابی بهتر در زمینه‌ تاثیر تجزیه‌ زیستگاه ها بر جمعیت های کبک دری توصیه می شود توانایی پراکنش این گونه بررسی شود. با توجه به آشیان بوم شناختی ویژه، کبک دری می تواند به عنوان یک گونه‌ چتر یا پرچم دار در کوهستان های مرتفع معرفی شود.

habitat suitability modelling for the caspian snowcock (tetraogallus caspius), as a typical high-montane species

as a sedentary bird, the caspian snowcock is a typical high-mountain and alpine species. the bird is distributed in the mountainous regions of north, northwest and western parts of iran. in this respect, in recent years, the populations of this species are declining due to habitat destruction, unregulated hunting, overgrazing, etc. therefore, conserving the relatively large patches of habitat is very important in order to support the species’ vital requirements. in this study, the habitat suitability of caspean snowcock in charmahal and bakhtiari province (as a region containing mountainous landscapes) has been investigated. according to the results, elevation (44.3%), annual precipitation (19%), slope (17.2%) and human footprint (8.5%) contributed the largest percents to the habitat suitability model. potentially, the caspian snowcock can occurs in habitats with elevation of 1700 to 4150 m above sea level. however, only 0.81% of suitable habitats fell within elevation of 1700 to 2000 m. the estimated suitable habitats of the species cover approximately 19.4% of this province, but only about 15.8% of these areas are officially protected. on the other hand, human disturbances such as residential locations, roads, overgrazing and collecting of medicinal and aromatic plants could lead to accelerating the habitat degradation and fragmentation. to further assess the impacts of habitat fragmentation on the caspian snowcock, it is suggested to survey the dispersal capacity of this species as well. in addition, considering ecological niches, the caspian snowcock can be regarded as an umbrella or flagship species in the high altitude mountains of this area.