بررسی تاثیر متغیرهای اقلیمی بر رانت اقتصادی بخش کشاورزی ایران (مطالعه جو آبی)

اهمیت بخش کشاورزی در تامین امنیت غذایی از یک طرف و سهم بالای بخش کشاورزی از آثار تغییر اقلیم از طرف دیگر، اهمیت بررسی تاثیر تغییرات اقلیم بر بخش کشاورزی را دوچندان می کند. از این‌رو مطالعه‌ حاضر با هدف بررسی تاثیر متغیرهای اقلیمی بر رانت اقتصادی بخش کشاورزی ایران انجام شد. بدین‌منظور آمار و اطلاعات از سازمان هواشناسی کشور و اطلاعات هزینه-تولید جهاد کشاورزی برای دوره‌ 1397-1379 استخراج شد. جهت تحقق هدف تحقیق با استفاده از روش داده های تلفیقی و مدل اثرات تصادفی، تاثیر متغیرهای اقلیمی شامل دما، بارش، مجذور دما، مجذور بارش، اثر متقابل دما و بارش بر رانت جو بررسی شد. نتایج نشان می دهد پس از محاسبه‌ ارزش آینده‌ رانت، روند تغییرات رانت جو آبی در برخی استان ها مثبت و در برخی منفی است. همچنین، متغیر بارش اثر مثبت و معنی‌دار و متغیرهای مجذور بارش و اثر متقابل دما-بارش اثر منفی و معنی‌داری بر رانت جو آبی استان های تولیدکننده دارند. در واقع با افزایش بارش ابتدا رانت افزایش می یابد به نقطه‌ بیشینه می رسد و پس از آن کاهش می یابد. همچنین افزایش همزمان دما و بارش منجر به کاهش رانت اقتصادی خواهد شد. به‌طور کلی با در نظر گرفتن سناریوهای تغییر اقلیم افزایش دما رانت اقتصادی بخش کشاورزی کاهش خواهد یافت و این کاهش با افزایش بدبینی سناریوها افزایش می یابد. به‌طور کلی اگرچه کشت محصولات آبی ناشی از تغییر اقلیم با آبیاری جبران می شود اما در نهایت رانت اقتصادی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

investigation of the climatic variables’ impact on the agricultural sector economic rent in iran (case study: irrigated barley)

regarding the importance of climate change on agriculture sector, in this study, the economic impacts of climate change on irrigated baley land rent are investigated by using the panel data technique and random effect model (2001-2018 agricultural year). the needed data were collected using secondary data and referring to the relevant organizations and institutions such as iran meteorological organization and the ministry of agriculture jihad. based on the result, after determination of futer value of rent, the trend of irrigated barley land rent in some provine is positive and in the some province is negative.  the land rent of east azarbayejan, ardebil, razavi khorasan, south khorasan, north khorasan, qom, kerman, and khuzestan provinces is decreased. the land rent of tehran, esfahan, qazvin, hamedan, and markazi provinces is increased. in addition, with one percent increase in the precipitation, barley rent increases by 28351 (10 rial). there is a positive relation between pericipitation and agricultural land rent. also, labor and fertilizer has positive effect on irrigated barley land rent.