ارزیابی کارایی شبکه‌ مناطق تحت حفاظت استان چهارمحال و بختیاری در حفاظت تیپ‌های گیاهی و پیشنهاد شبکه‌ بهینه

یکی از معیارهای مهم طراحی شبکه‌ مناطق تحت حفاظت، معرف بودن، جامعیت و توازن برای کل تنوع زیستی می باشد. بنابراین برای آگاهی از کیفیت این معیار، شبکه‌ مناطق تحت حفاظت هر کشور یا منطقه، نیازمند ارزیابی کارایی و بازنگری از لحاظ این معیار و در صوت نیاز برنامه ریزی شبکه‌ بهینه از این نظر است. در تحقیق حاضر معرف بودن مناطق چهارگانه‌ استان چهارمحال و بختیاری از نظر تیپ های گیاهی ارزیابی و یک توزیع بهینه برای این مناطق پیشنهاد شده است. بدین‌منظور ابتدا براساس ارزش نادربودن و تنوع گونه ای برای هر یک از تیپ های گیاهی حداقل درصدی از آن‌ها که باید در مناطق چهارگانه وجود داشته باشند به‌عنوان اهداف حفاظتی تعیین شد. با روی هم اندازی نقشه‌ مناطق چهارگانه و نقشه تیپ های گیاهی، وضعیت حفاظت فعلی و تراز حفاظتی (حفاظت کمتر یا بیشتر از حد لازم) آن ها تعیین شد. سپس با استفاده از نرم افزار پشتیبان تصمیم گیری مارکسان شبکه ای از مناطق پیشنهادی که در حداقل مساحت، تا حد ممکن اهداف تعیین شده برای تیپ های گیاهی را برآورده نمایند، مشخص شدند. نتایج نشان داد که از 106 تیپ گیاهی موجود در استان، مناطق چهارگانه موجود، اهداف تعیین شده برای 37 تیپ را تا حدودی برآورده می نمایند. برای برآورده شدن اهداف تعیین شده برای همه‌ تیپ های گیاهی با در نظر گرفتن مناطق چهارگانه‌ موجود در حالت بهینه به 14/47درصد و در حالت جمعی به 30/07درصد از مساحت استان نیاز است. بدون در نظر گرفتن مناطق چهارگانه‌ موجود در حالت بهینه، به 19/086درصد و در حالت جمعی 37 درصد از مساحت استان مورد نیاز است. همچنین نتایج نشان داد که مناطق تحت حفاظت موجود در حالت بهینه 8/5 درصد و در حالت جمعی 12/85درصد با مناطق پیشنهادی همپوشانی دارند. بیشتر مناطق دارای اولویت برای حفاظت در نیمه‌ شرقی استان از شمال تا جنوب واقع شده اند که به‌علت وجود تیپ های گیاهی کوچک و پراکنده مرتعی در این بخش است که توسط مناطق تحت حفاظت موجود پوشش داده نشده اند.

evaluating the effectiveness of protected areas in chaharmahal and bakhtiari province in protecting vegetation types and proposing the optimal network

the most important goal of the protected areas of a country or region is to protect examples of the most valuable elements of biodiversity in this network. therefore, the network of protected areas usually needs to be evaluated and revised in terms of the criterion of representativeness for the total biodiversity and optimization planning in terms of this criterion if need. in the present study, the representativeness of the chaharmahal and bakhtiari protected areas network has been evaluated in terms of vegetation types and an optimal distribution has been proposed for these areas. for this purpose, first, based on the rarity and species diversity, a minimum percentage of each type that should be introduced in the protected areas was determined as conservation goals. then, the current protection status of vegetation types and their protection deficits or excesses were determined by overlaying the maps of protected areas and vegetation types. using the marxan, a decision support software, a network of proposed areas that meet the vegetation types conservation goals, as much as possible in the minimum area, were identified. the results showed that determined conservation goals meet only for 37 out of 106 vegetation types by existing protected areas. in order to meet the determined goals for all vegetation types, taking into account the existing protected areas, 14.47% and 30.07% of the total area of ​​the province are needed in the optimal and summed solutions, respectively. without considering the existing protected areas, 19.086% and 37% of the total area of ​​the province are needed in the optimal and summed solution, respectively. also, the results showed that the existing and proposed protected areas overlap by 8.5% in the optimal solution and 12.85% in the summed solution. also, most of the priority areas for protection are located in the eastern half of the province from north to south.