ارزیابی شاخص تحمل آلودگی هوا و شاخص عملکرد پیش‌بینی‌شده گیاهان موجود در فضای سبز (مطالعه‌ موردی: کارخانه‌ گندله‌سازی اردکان)

شاخص تحمل به آلودگی هوا، به‌عنوان معیاری برای ارزیابی مقاومت گیاهان نسبت به آلودگی هوا به‌شمار می رود. هدف از این مطالعه، ارزیابی شاخص تحمل به آلودگی هوا و شاخص عملکرد پیش بینی شده در گیاهان موجود در فضای سبز کارخانه‌ گندله سازی اردکان بود. در فصل بهار 1399، از 26 گونه‌ گیاهی (بوته‌ای، درختچه‌ای و درختی) موجود در محوطه‌ گندله سازی اردکان نمونه برداری شد. پارامترهایph  عصاره‌ برگ، محتوای نسبی آب، کلروفیل کل و اسید آسکوربیک در برگ‌های کاملاً توسعه یافته اندازه‌گیری شد. با استفاده از این چهار پارامتر، شاخص تحمل به آلودگی هوا تعیین شد. در نهایت با توجه به شاخص تحمل به آلودگی هوا و ویژگی های زیستی و اجتماعی- اقتصادی، شاخص عملکرد پیش بینی شده تعیین شد. نتایج نشان داد که شاخص های ph عصاره‌ برگ، محتوای نسبی آب، اسید آسکوربیک، کلروفیل کل و شاخص تحمل به آلودگی هوا در 26 گیاه مورد مطالعه، تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند (0/05 >p). نتایج مقایسه‌ میانگین حاکی از آن بود که بالاترین مقدار شاخص تحمل به آلودگی هوا مربوط بهyucca filamentosa  (12/2) و کمترین مقدار مربوط بهchamaecy paris sp.  (4/1) بود. شاخص تحمل به آلودگی هوا در تمام گیاهان کمتر از 15 بود. این مطالعه نشان داد که از شاخص تحمل به آلودگی هوا برای شناسایی گیاهان حساس به آلودگی هوا می توان استفاده کرد. نتایج نشان داد که phoenix dactylifera، حداکثر شاخص عملکرد پیش بینی شده را داشت (درصد امتیاز برابر 62/5 و مقدار شاخص عملکرد پیش بینی شده برابر 4) و در ارزیابی این شاخص، رده‌ خوب را به خود اختصاص داد. frankenia laevis و ruellia tuberosa کمترین مقدار شاخص عملکرد پیش بینی شده را داشتند (درصد امتیاز برابر 5/12 و مقدار شاخص عملکرد پیش بینی شده برابر صفر) و از نظر ارزیابی در دسته‌ عدم توصیه قرار گرفتند. از 26 گونه‌ گیاهی مورد مطالعه از نظر شاخص عملکرد پیش بینی شده، 11 گیاه در رده‌ عدم توصیه، 5 گیاه خیلی ضعیف، 9 گیاه ضعیف و یک گیاه خوب بود. مطالعه‌ حاضر نشان داد که ارزیابی گیاهان تنها با استفاده از شاخص تحمل به آلودگی هوا مناسب نمی‌باشد اما ترکیب این شاخص با ویژگی های زیستی و اجتماعی-اقتصادی برای توصیه‌ گونه های گیاهی مناسب برای اهداف بوم‌شناختی مفید می باشد.

evaluation the air pollution tolerance index and anticipated pollution index of plants in green space (case study: ardakan pelletizing factory)

the air pollution tolerance index (apti) is a measure of plant resistance to air pollution. the aim of this study was to evaluate apti and anticipated performance index (api) in plants in green space of ardakan pelletizing factory. in the spring of 2021, 26 plant species were sampled in study area (bush, shrub and tree). the parameters of ph, leaf extract, relative water content (rwc), total chlorophyll, ascorbic acid was measured in fully developed leaves. apti were determined using these four parameters. finally, api was determined according to apti and biological and socio-economic characteristics. the results showed that leaf extract ph, rwc, ascorbic acid, total chlorophyll and apti were significantly different in 26 samples (p<0.05). the results of mean comparison showed that the highest value of apti was related to yucca filamentosa (12.2) and the lowest value was related to chamaecy paris sp. (4.1). apti was less than 15 in all plants. this study showed that apti can be used to identify sensitive plants to air pollution. the results showed that phoenix dactylifera had the maximum value of api and was in the good category in evaluating this index (scoring% = 62.5 and api = 4). frankenia laevis and ruellia tuberosa had the lowest api and were evaluated as non-recommended (scoring% = 12.5 and api = 0). of the 26 plant species studied in terms of api index, 11 plants were not recommended, 5 plants were very poor, 9 plants were poor and one plant was good. the present study showed that the evaluation of plants using apti index alone is not appropriate but the combination of apti with biological and socio-economic characteristics is useful for recommending suitable plant species for ecological purposes.