ارزیابی توان اکولوژیک، بهینه‌سازی رشد شهری و توسعۀ صنعتی با استفاده از سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری چندمعیاری ? what if (مطالعۀ موردی: شهرستان گنبدکاووس، استان گلستان)

مناطق شهری عمده، پیوسته تحت تاثیر رشد جمعیت و مهاجرت قرار دارند که ممکن است به ساخت‌وسازهای بدون برنامه و گسترش مهار‌نشدنی آنها منجر شود. در این میان، مناطق صنعتی از مهم‌ترین بخش‌های موثر بر تمرکز جمعیت و فعالیت‌های مختلف و در نتیجه تسریع روند رشد شهرهاست و تغییرات زیادی در سیمای سرزمین به وجود می‌آورد. بی‌توجهی به برنامه‌ریزی فضایی منطقه‌ای سبب می‌شود که مناطق صنعتی اغلب به‌شکل نامناسب در فضای منطقه‌ای پخش شوند و در کنش متقابل با شهرها ناپایداری بیشتری به محیط تحمیل کنند. در این تحقیق، از ابزار پشتیبان تصمیم‌گیری ? what if برای ارزیابی توان اکولوژیکی، بهینه‌سازی رشد و گسترش شهری و صنعتی در شهرستان گنبدکاووس در استان گلستان تا سال 1420 تحت سناریوهای مختلف استفاده شد. معیارهای به‌کاررفته در این پژوهش شامل نقشۀ کاربری اراضی، هفت نقشۀ ترکیبی حاصل از روش ارزیابی چندمعیاری (multi criteria evaluation) و نقشۀ تراکم جمعیت، نقشه‌های زیرساخت و الگوی رشد و عوامل اکولوژیکی، اقتصادی- اجتماعی بودند. نتایج تحقیق نشان داد از کل مساحت شهرستان گنبدکاووس، 24107 هکتار می‌تواند به طبقه تناسب خوب در کاربری توسعۀ شهری و 5362/6هکتار به طبقه تناسب خوب برای کاربری توسعۀ صنعتی اختصاص یابد. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که منابع آب، کاربری و شکل زمین و مخاطرات طبیعی و انسانی از عوامل موثر در مکان‌یابی شهرها و صنایع‌اند. بیشترین تغییر کاربری اراضی در تبدیل اراضی کشاورزی به مناطق شهری و صنعتی رخ داده است. براساس نتایج، دهستان‌های فجر، آق‌آباد و باغلی‌ماراما در شهرستان گنبدکاووس، بیشترین توان را در توسعۀ شهری و صنعتی دارند. در این مناطق، توانمندی اکولوژیکی منطقه و همچنین زیرساخت‌های موجود، یعنی نزدیکی به جاده‌ها و مناطق مسکونی از عوامل مهم در توسعه‌اند.

ecological potential evaluation, urban growth optimization, and industrial development using the what if? multi-criteria decision support system (case study: gonbad kavous township, golestan province, iran)

major urban areas are being largely affected by population growth and immigration which eventually lead to unplanned constructions and unrestrained urban expansion. in the meantime, industrial areas as one of the most important sectors with great impact on the concentration of population and activities, accelerate the growth of cities and create a plethora of changes in the landscape. ignoring regional planning during the decision-making process usually leads industrial areas to expand inappropriately and impose instability on the environment, interacting with the parent cities. in this study, the what if? decision support tool was used to assess the ecological potential, optimizing urban growth and industrial development in gonbad kavus township, golestan province, iran, simulating the future under different scenarios by 2041. the mapped criteria include land-use, multi-criteria evaluation (mce) layers, population density, infrastructures, growth patterns as well as ecological and socio-economic driving factors. the results showed that 24107 hectares can best be allocated to urban development and 5362.6 hectares can best be allocated to industrial development. furthermore, the findings remarked water resources, land use, and morphology as well as natural and anthropogenic hazards are as key driving forces in site-selecting the cities and industries. most of the land-use changes were seen in the transition from agricultural to built-up and industrial areas. accordingly, fajr, aghabad, and baghli marma districts were best found capable in terms of urban and industrial development criteria and infrastructures as well.