بررسی تاثیر مدیریت عشایری بر تغییرات پوشش گیاهی مراتع قشلاقی سرگچ بیسیم مسجدسلیمان

به‌دلیل محدودیت‌های مدیریت دولتی، موضوع امکان‌سنجی واگذاری مجدد مدیریت مراتع به عشایر مطرح شده است. از این‌رو ورود به مسئله از مسیر متکی به تحقیق، منطقی تشخیص داده شد و مراتع قشلاقی سرگچ بیسیم مسجدسلیمان طایفۀ حموله از ایل بختیاری به‌عنوان پایلوت انتخاب شد تا تاثیر مدیریت عشایر بر تغییرات پوشش گیاهی در این منطقه آزموده شود. شاخص‌های مورد ارزیابی پوشش، ظرفیت، وضعیت، گرایش و درصد بهره‌برداری در دو مرحلۀ قبل از ورود و پس از خروج عشایر از مراتع تعیین شد. مراحل تحقیق به‌مدت سه سال از سال 1395 آغاز گردید . بدین منظور 20 پلات 1 متر مربعی‌، در طول دو ترانسکت 500 متری مستقر شده و با استفاده از شیوۀ نمونه‌برداری تصادفی-سیستماتیک، شاخص‌های تعریف‌شده محاسبه شد. نتایج تحلیل نشان داد که بیشتر پروانه‌داران فاقد دام بودند و در مقابل هیچ یک از دامداران حاضر در عرصه، پروانه نداشتند. همچنین نتایج ارزیابی‌های پوشش گیاهی نشان داد که وضعیت و گرایش مرتع قبل از ورود و بعد از خروج عشایر از مرتع در تیپ 1 به‌ترتیب متوسط و منفی و برای تیپ 2 ضعیف و منفی بود. به همین ترتیب ظرفیت در هکتار در طول دورۀ بهره‌برداری در هر دو تیپ کاهش یافت. درصد بهره‌برداری نیز در تیپ 1 در سال آخر افزایش یافت و در تیپ 2 کاهش محسوسی نشان داد. براساس نتایج تجزیۀ واریانس پارامترهای مختلف پوشش گیاهی، اثر سال‌های مختلف آماربرداری بر همۀ پارامترها در سطح 1 درصد معنی‌دار بود. برپایۀ مقایسۀ میانگین‌ها نیز مقدار تولید در سال اول 92/433و در سال آخر 72/833کیلوگرم در هکتار بود. ظرفیت مرتع نیز 0/2717 و 0/205 واحد دامی در هکتار و درصد بهره‌برداری نیز 41 و 45 درصد بود. در کل، تاثیر مدیریت مشارکتی تعریف‌شده در بهبود شرایط مراتع قشلاقی سرگچ بیسیم مسجدسلیمان ضعیف ارزیابی شد. همکاری ارگان‌های مرتبط با نمایندگان عشایری در کنار پیگیری جدی نمایندگان مذکور، نتایج سودمندتری برای مرتع و مرتعداران در پی خواهد داشت.

the effect of the co-management system on the vegetation properties in the winter rangelands of sargache-bisim, masjed-soliman

having considered governmental constraints, the feasibility assessment of reassigning the nomadic rangelands’ responsibility to the nomads is underway. accomplishing a study investigating the given proposal, the winter rangelands of sargache-bisim in masjed-soliman city were selected as a pilot. the evaluated indicators were rangelands capacity, rangelands condition, trend, and percent of utilization before arrival as well as after the departure of the nomads from the rangelands. the study took three years starting in 2016. for this purpose, 20 plots of 1 square meter were installed alongside two 500-meter transects, and the rangelands capacity indexes were defined using systematic-random sampling. the grazing results showed that most licensees did not have livestock; on the contrary, the herders present in the area did not have grazing licenses. the vegetation assessments also showed that the condition and trend of the rangeland before entering and after leaving the nomads were moderate and negative in type i; weak and negative in type ii, respectively. similarly, the capacity per hectare decreased during the operation period in both types. utilization percentage increased in type i while decreasing significantly in type ii. conducting anova, the results approved the significance of treatment of year-to-year surveying on all the vegetation parameters at 0.01 level. comparison of the means, net productions were 92.433 and 72.833 for the first and last years, respectively. meanwhile, rangeland capacity and utilization percentage were respectively 0.2717 and 41%, and 0.205 and 45% for the first and for the last year. in general, the impact of the defined co-management system in improving the rangeland conditions of sargache-bisim winter rangeland in masjed-soliman city was evaluated as weak. the more related organizations cooperate with tribal representatives, the more lucrative outcomes are achieved for beneficiaries.