برآورد جریان محیط زیستی رودخانه بالیخلوچای و بررسی تاثیر بهره برداری از سد یامچی بر رژیم جریان هیدرولوژیکی و زیست محیطی رودخانه

تامین و تخصیص حقابه‌های محیط ‌زیستی رودخانه‌ها، جهت حفاظت از اکوسیستم منابع آب و اکوسیستم‌های وابسته به این منابع، نظیر تالاب‌ها و دریاچه‌ها، باید به عنوان یک ضرورت در مدیریت پایدار منابع آب کشور در نظر گرفته شود. در این تحقیق، در یک دوره 44 ساله (از 1970 تا 2013)، جریان محیط‌ زیستی رودخانه بالیخلوچای، با استفاده از سه روش تنانت، تسمن و منحنی تداوم جریان مورد مطالعه قرار گرفت. با استفاده از نرم ‌افزار iha به بررسی تغییرات هیدرولوژیکی و محیط‌ زیستی ناشی از احداث و بهره‌برداری از سد یامچی پرداخته شد. نتایج نشان داد که با استفاده از روش تنانت و برای حفاظت از رژیم جریان رودخانه در محدوده بهینه، برای تمام ماه‌های سال نیاز به جریانی در محدوده‌ی 1.96 تا 3.27 مترمکعب بر ثانیه است این درحالی است که روش تسمن برای حفاظت از اکوسیستم‌های رودخانه‌ای جریانی معادل 1.31 مترمکعب بر ثانیه را تخمین زده است. نتایج روش منحنی تداوم جریان، حاکی از تامین دبی 2.95و 2.46 مترمکعب بر ثانیه به ترتیب برای حفاظت از رودخانه در شرایط مناسب و نسبتاً مناسب است. بهره‌برداری از سد بر پارامترهای هیدرولوژیکی و محیط‌ زیستی پایین‌دست تاثیرگذار بوده است به ‌نحوی‌ که میزان این تاثیرات بر پارامترهای هیدرولوژیکی مانند مقادیر جریان‌های ماهانه، زمان وقوع مقادیر حدی در سال، مقدار و تداوم جریان‌های حدی در سال و تناوب تغییر وضعیت جریان به میزان 61.38 درصد با درجه تغییرات متوسط است. همچنین با وجود سد به میزان 51.6 درصد پارامترهای محیط‌ زیستی مانند جریان‌های کم آبی ماهانه، جریان‌های کم آبی شدید، سیلاب‌های کوچک و سیلاب‌های بزرگ تغییر یافته است.

estimation of environmental flow of the balikhlochai river and evaluation impact of yamchi dam operation on hydrological and environmental regime of the river

the provision and allocation of environmental rights of rivers, should be considered as a necessity in the sustainable management of the country’s water resources, to protect the water resource ecosystem and the ecosystems associated with these resources, such as wetlands and lakes. in this research, over a 44 year period (from 1970 to 2013), the environmental flow of the balikhloochai river, was studied using tennant, tessmann and fdc methods. using iha software, the effect of construction and operation of the yamchi dam on hydrological and environmental changes, were investigated. results showed that the tennant method calculate the river flow between 1.96 to 3.27 m3/s to keeping the river flow regime at the optimum range for all months of the year, while tessmann method calculate it 1.31 m3/s. the results of the fdc indicate that for the protection of the river in suitable and relatively suitable conditions, the flow rate of 2.95 and 2.46 m3/s was required, respectively. it was found that dam operation has influenced downstream hydrological and environmental parameters. the extent of these effects on hydrological parameters such as magnitude of monthly water conditions, magnitude and duration of annual extreme water conditions, timing of annual extreme water conditions, and frequency and duration of high and low pulses status were 61.38% with moderate change degree. also, despite the dam, 51.6% of environmental parameters such as monthly low flows, extreme low flows, small floods and large floods have changed.