تعیین مهم‌ترین معیارها و شاخص‌های موثر بر تخریب سرزمین و بیابان‌زایی

امروزه پدیدۀ تخریب سرزمین و بیابان زایی از معضلات پیچیده و مهمی است که به بحرانی در سراسر جهان تبدیل شده است و استفاده از سیستم های ارزیابی برای بررسی روند تخریب و اتخاذ راهکار مناسب جهت مقابله با این پدیده، امری ضروری و حائز اهمیت است. اولین گام در مطالعه و بررسی تخریب سرزمین و بیابان زایی تعیین معیارها و شاخص های تاثیرگذار بر این فرآیندها می باشد. به همین منظور در این مطالعه به بررسی اولویت و اهمیت تعداد قابل توجهی از معیارها و شاخص های تاثیرگذار بر تخریب سرزمین و بیابان زایی پرداخته شد. در این پژوهش ابتدا بر اساس منابع و پرسشنامه و نظر متخصصان تعداد 8 معیار و 49 شاخص را انتخاب و بر اساس 8 ملاک ارزیابی خصوصیات شاخص ها از طریق پرسشنامه و نظرخواهی از متخصصان مورد ارزیابی قرار گرفت. با کمک روش آنتروپی شانون، معیارهای مناسب برای ارزشیابی شاخص ها، وزن دهی شد و سپس با بکارگیری روش تصمیم گیری چند شاخصۀ رتبه‌ای topsis موثرترین شاخص های تاثیرگذار بر تخریب سرزمین و بیابان زایی برای مدیریت و مقابله با آن ها تعیین شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که از میان ملاک های ارزیابی و خصوصیاتی که برای یک معیار یا شاخص باید در نظر گرفته شود، مقیاس، دارای بالاترین وزن و اهمیت و حساس بودن به تغییرات، کم ترین وزن و اهمیت را دارد. نتایج حاصل از اولویت بندی و رتبه بندی معیارها و شاخص ها با مدل topsis نشان دهندۀ این بود که شدت بهره برداری از منابع آب در معیار آب با ضریب نزدیکی 790/0 بیشرین تاثیر و استفادۀ بهینه از امکانات و نیروهای موجود در معیار مدیریتی با ضریب نزدیکی 112/0 کمترین تاثیر را در تخریب سرزمین و بیابان زایی دارند.