مقایسه برخی عوامل بومشناختی موثر در انتشار گونه‌های dactylis glomerata l. و thymus kotschyanus boiss and hohen. در جنوب استان اردبیل

هدف این تحقیق شناخت عوامل محیطی موثر بر پراکنش دو گونه dactylis glomerata و thymus kotschyanus در مراتع شهرستان‌های خلخال و کوثر در بخش جنوبی استان اردبیل بوده است. از 111 مکان تعیین شده با استفاده از 5 پلات 1 متر مربعی در طول ترانسکت 40 متری به روش تصادفی سیستماتیک نمونه برداری انجام شد. در تمامی مکان ها پارامترهای سطحی مرتع شامل درصد سنگ و سنگریزه، خاک لخت، لاشبرگ، و تراکم گونه های مورد مطالعهثبت شد. نمونه برداری خاک از عمق 30 سانتی متری خاک در هر ترانسکت انجام شد. خصوصیات خاک شامل اسیدیته، کربن آلی، پتاسیم، فسفر، هدایت الکتریکی، درصد شن، رس و سیلت اندازه گیری شد. برای بررسی تفاوت معنی داری بین اثرات عوامل محیطی بر حضور و عدم حضور گونه های مورد مطالعه، تجزیه واریانس یک طرفه انجام شد. برای مقایسه میانگین خصوصیات اندازه گیری شده از آزمون دانکن استفاده شد. برای تعیین درجۀ اهمیت متغیرهای اندازه گیری شده در پراکنش گونه‏های مورد مطالعه و تایید گروه بندی مکان های نمونه برداری، از آنالیز تشخیص کانونیک استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که از لحاظ ارتفاع، شیب، دما، بارندگی، سنگ و سنگریزه، لاشبرگ، هدایت الکتریکی تفاوت معنی‌داری بین حضور و عدم حضور گونه‌ها وجود دارد (01/0>p). گونۀ d.glomerataدر جهت شمالی و در سطوح با شیب، لاشبرگ، رس و مادۀ آلی بیشتر و گونۀ t.kotschyanus در دامنه غربی و در سطوح با شن، سنگ و سنگریزه و سیلت بیشتر رشد بهتری دارد. با توجه به نتایج حاصل از آنالیز تشخیص کانونیک، دو تابع به ترتیب 8/77 و 2/22 درصد و در مجموع 100 درصد از واریانس کل داده ها را توجیه کردند و به طور کلی 4/94 درصد موارد گروه بندی شده، به درستی طبقه بندی شدند. در کل نتایج تجزیه تشخیص کانونیک نشان داد که هدایت الکتریکی، لاشبرگ، بارندگی، دما و ارتفاع و همچنین خصوصیات مربوط به خاک مانند پتاسیم، سیلت و خاک لخت مهم ترین عوامل موثر در پراکنش گونه های مورد مطالعه هستند. با توجه به نتایج می‌توان در پیشنهاد این گونه‌ها برای مدیریت، اصلاح و احیاء مراتع به‌ طور مناسب‌تری تصمیم‌گیری نمود.