بررسی نقش حفاظتی گونۀ astragalus brachycalyx fisch. (گون گزی) بر بانک بذر خاک تحت چرای دام در مراتع ییلاقی شهرستان بویراحمد

بانک بذر خاک می تواند اطلاعات ارزشمندی را جهت احیاء و اصلاح اکوسیستم های مرتعی فراهم آورد. در مناطق خشک و نیمه خشک، گیاهان بوته ای ممکن است سبب تجمع بانک بذر در زیراشکوب شوند و بذرهای رویش یافته را در برابر چرای دام محافظت کنند. این مطالعه با هدف بررسی اثر گونۀ astragalus brachycalyx بر ترکیب بانک بذر خاک دو منطقۀ قرق و تحت چرای دام مراتع ییلاقی مله شوره و گورگوی شهرستان یاسوج انجام شد. بدین منظور، نمونه گیری بانک بذر خاک در فصل پاییز در طول ترانسکت های 100 متری با استفاده از پلات های زوجی در سال 1397 انجام شد. مقدار بانک بذر خاک به روش جوانه زنی در گلخانۀ دانشگاه یاسوج طی ماه های آبان تا اردیبهشت تعیین گردید. نتایج نشان داد که در منطقۀ قرق، 16 گونۀ گیاهی در زیراشکوب گونۀ a. brachycalyx و 12 گونۀ گیاهی در فضای باز مجاور وجود داشته و در منطقۀ تحت چرای دام، 21 گونۀ گیاهی در زیراشکوب a. brachycalyx و 11 گونۀ گیاهی در فضای باز مجاور وجود داشته است. در منطقۀ قرق فقط شاخص یکنواختی گونه ای در زیراشکوب و فضای باز با هم اختلاف معنی داری داشته، در حالی که در منطقۀ تحت چرای دام همۀ شاخص های تنوع و غنای بانک بذر خاک در زیراشکوب بیشتر از فضای باز است. نتایج آنالیز چندمتغیره نشان داد که بیشترین تراکم بانک بذر در زیراشکوب این گونه در منطقۀ تحت چرای دام مشاهده شد. یافته ها حاکی از نقش حفاظتی گونۀ گون بر شاخص های ترکیب، تنوع و غنای گونه ای و برخی گروه های گیاهی بانک بذر خاک تحت چرای دام بوده است.

A Study on Nursing Role of Astragalus brachycalyx Fisch on the Soil Seed Bank under the Livestock Grazing in Summer Rangelands of Boyer Ahmad County

The study of soil seed bank provides vital information for rehabilitation and restoration of rangeland ecosystem. In the arid and semiarid environments, shrub plants may cause accumulation of seed bank under their canopy, thereby protecting them against the livestock herbivory and the other environmental factors. This study was conducted with objective to investigate effect of Astragalus brachycalyx on composition of soil seeds bank, in two area of enclosure and under grazing. For this purpose, sampling of soil seed bank under the canopy of this species and its open space adjacent was measured using a flexible plot along the 100 meters transect. Soils were sampled from 05 and 510 cm depths. Then seed bank composition was identified after seed germination in glasshouse. The results showed that 16 species under the canopy of Astragalus brachycalyx and 12 plant species in the open space adjacent in enclosure area and 21 species under the canopy of Astragalus brachycalyx and 11 plant species in the open space adjacent in under grazing area. In the soil seed bank of an area under the livestock grazing and understory of Astragalus brachycalyx, the species namely Silene longipetala, Mentha longifolia, Veronica anagallisaquatica and Anthemis odontostephana had the greatest numbers of seeds respectively. The area under livestock grazing had higher density of seed bank of plants with annual and perennial life, Therophytes and Hemicryptophytes biological forms, annual and perennial vegetative forms of forbs, and palatable classes II and III in understory compared to the open space.