تغییرات مکانی و زمانی میزان نیترات در آب زیرزمینی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سیلوه)

آلودگی منابع آب زیرزمینی به نیترات در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مسائل زیست‌محیطی محسوب می‌شود. با توجه به کاربری‌های متعدد حوزه آبخیز سیلوه، پارامترهای کیفی در آب زیرزمینی این حوضه می‌تواند دارای تغییرات مکانی و زمانی قابل توجهی باشد. بر این اساس نمونه‌های آب زیرزمینی 145 نقطه مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی واریوگرام و مشخص شدن مکانی بودن تغییرات نیترات، روش‌های مختلف شامل روش معین عکس فاصله و روش‌های زمین‌آماری تخمین‌گر توابع شعاعی، تخمین‌گر موضعی، تخمین‌گر عام، روش کریجینگ معمولی، کریجینگ ساده و کریجینگ جهانی در نرم افزار gis مورد ارزیابی قرار گرفت و نقشه‌های پراکنش مکانی نیترات در دو مقطع زمانی(قبل و بعد از فصل برداشت) تهیه گردید. بر اساس معیار ارزیابی خطای برآورد (rmse)، روش کریجینگ معمولی دارای کمترین خطاست و از دقت قابل توجهی برخوردار بوده است. توزیع مکانی نیترات در آب زیرزمینی منطقه نشان می‌دهد که غلظت نیترات در مناطق با قابلیت نفوذ بالا و کاربری کشاورزی و اراضی بایر(شرق و جنوب حوزه) بالاترین مقادیر را داشته است. البته وجود سنگ شیل در این قسمت که نیترات‌زا است این موضوع را تشدید می‌کند. مقایسه غلظت نمونه‌های نیترات با استانداردهای ملی و بینالمللی(50 میلی گرم بر لیتر) نشان می‌دهد که 1.38(2 حلقه) درصد از نمونه‌های مورد بررسی، قبل از فصل برداشت آلوده به نیترات بوده‌اند، در صورتی که 11.03درصد از نمونه‌های مورد بررسی(16 حلقه)، بعد از فصل برداشت آلوده به نیترات بوده‌اند.

spatial and temporal variations of nitrate concentration in groundwater(case study: watershed silveh)

at present, groundwater contamination by nitrate, serves as one of the most important environmental issues. in respect to various land uses of silveh basin, its ground water quality parameters might vary spatially and temporally. for this, ground water samples taken from 145 points were evaluated. after determining nitrate spatial variations by varyogram, different methods involved distance inverse method and geostatistics methods of radial estimator approaches, local estimator, ordinary kriging, simple kriging and global kriging were evaluated using gis software and nitrate spatial distribution map were prepared in two time intervals (pre and postharvest). criteria based on the root mean squared error(rmse), ordinary kriging method has the lowest error, and the accuracy considerably. spatial distribution of nitrate in area groundwater indicated that there was high concentration of nitrate in land uses of agriculture and arid area. of course, presence of shalestone causes nitrate releases, intensifying issues. comparison of nitrate samples concentration with national and international standards suggested that 1.38%(2 point) of all samples have been nitratecontaminated before harvesting, while 11.03%(16 point) of them have been contaminated after harvesting.