ارزیابی ارتباط بین ویژگی‌های کمی پوشش گیاهی و وضعیت مرتع در روش‌های چهار و شش فاکتوری در مراتع نیمۀ شمالی استان اردبیل

گزینش متغیرهای بوم شناختی مناسب برای درک چگونگی‌ عملکرد‌ و انداز‌ه‌گیری وضعیت مرتع حیاتی ولی به دلیل تعدد  و پیچیدگی روابط بین اجزاء اکوسیستم، دشوار است. هدف این تحقیق، تسهیل شیوۀ ارزیابی کمی عوامل بوم‌شناختی در تعیین وضعیت مرتع به روش‌های چهار‌فاکتوری و شش‌‌‌فاکتوری با استفاده از برخی متغیرهای ساختاری و عملکردی پوشش گیاهی است. در این مطالعه، ابتدا وضعیت 28 مرتع در شمال استان اردبیل با روش‌های چهار‌فاکتوری و شش‌فاکتوری به‌تفکیک رویشگاه‌های بوتهعلفزار و علفبوته‌زار تعیین و برخی متغیرهای پوشش گیاهی آن ها اندازگیری کمی شد. سپس امتیازات وضعیت حاصل از دو روش مذکور مقایسه گردید و ضمن بررسی ارتباط بین متغیرهای کمی پوشش گیاهی با امتیازات وضعیت مرتع، روابط رگرسیونی خطی چند‌متغیره به‌روش گام‌به‌گام استخراج شد. نتایج نشان داد متوسط امتیاز تراز‌شدۀ وضعیت مرتع در روش چهار‌فاکتوری در دو رویشگاه‌ علفبوته‌زار و بوتهعلفزار (به‌ترتیب 69 و 60 امتیاز) بالاتر از روش شش‌فاکتوری (به‌ترتیب 64 و 54 امتیاز) برآورد گردیده است. مقایسات آزمون تیزوجی امتیاز وضعیت روش‌های چهار و شش‌‌فاکتوری گویای اختلاف معنی‌دار‌ (0.05>p) بین دو روش است. متغیرهایی همچون تاج پوشش گونه‌های کلاس یک، تاج پوشش کل، تاج پوشش پهن‌برگان، تاج پوشش پهن‌برگان یکساله و تولید دارای بیش‌ترین ارتباط مثبت معنی‌دار‌ (0.05>p) و متغیرهای تاج پوشش گونه‌های کلاس سه و پوشش سنگ و سنگریزه دارای بیش‌ترین ارتباط منفی معنی‌دار‌ (0.05>p) با وضعیت مرتع می باشند. مدل‌های رگرسیونی گویای ارتباط قوی (88.41-50/72= 2r) بین متغیرهای مورد ارزیابی با امتیاز وضعیت مرتع بودند. نتایج اعتبارسنجی مد‌ل‌ها بیانگر قابلیت متغیرهای کمی انتخابی در پیش‌بینی امتیاز وضعیت مراتع بوتهعلفزار و علفبوته‌زار‌ در هر دو روش است و متغیرهای مذکور می‌توانند در ارزیابی کمی وضعیت مرتع مد نظر قرار گیرند.

evaluation of the relationship between the quantitative characteristics of vegetation and rangeland condition in the northern rangelands of in ardebil province

the purpose of this research is to facilitate the quantitative evaluation of various ecological factors in determining the rangeland condition by fourfactors method and sixfactors method using mainly structural variables of vegetation. in this study, the condition of 28 sites located in the northern part of ardebil province was determined by 4 and 6 factors methods, separately for grassland and shrubland habitats, and some parameters of vegetation were quantitatively measured. the results of condition determination were compared in the two mentioned methods. finally, using pearson correlation test, the relationship between variables of vegetation and the scores of rangeland condition were compared and regression relations were extracted. the results indicated that the average score of the rangeland condition in the modified fourfactors in both grasslands and shrublands (69 and 60 scores, respectively) was higher than the sixfactors method (64 and 54 respectively), and paired ttest comparison showed a significant difference (p≤ 0.05) between the two methods. also, the results showed that variables such as canopy cover of decreasing specious canopy cover, forbs canopy cover, annual forbs canopy cover and production had the most significant positive relationship (p≤ 0.05), and the variables of invaders and pebblegravel cover had the highest negative correlation (p≤ 0.05) with rangeland condition. the results of extraction of multivariate linear regression models by stepbystep method showed strong relationship (r2=68.4688.41) between evaluated variables with condition score. also, validation analysis of the models indicated the ability of both methods to predict the rangeland condition score.