مدل سازی مشخصات ژئومتری فرسایش خندقی (مطالعه موردی: استان ایلام)

یکی از انواع فرسایش های آبی که موجب تخریب اراضی و بر هم خوردن تعادل در پهنه های منابع طبیعی می شود، پدیدۀ فرسایش خندقی است. تخریب اراضی، بر هم خوردن منظر زمین و تعادل اکولوژیک و به مخاطره افتادن منابع زیستی در این مناطق، از جمله موارد دیگری است که پژوهش در مورد فرسایش خندقی به ویژه در شهرستان دره شهر را گریز ناپذیر و الزامی می کند. در همین راستا تعداد 36 خندق در پهنۀ خندقی دره شهر در استان ایلام انتخاب شدند. سپس عوامل محیطی، خصوصیات فیزیکیشیمیایی خاک، پوشش و هیدرولوژیکی خندق های مورد آزمون با استفاده از عکس های هوایی، نقشه های رقومی مربوطه و عملیات های میدانی مشخص شدند. برای تعیین میزان اثرگذاری این عوامل بر روی هریک از مشخصات ژئومتری خندق با استفاده از منطق فازی و نظریۀ اطلاع، تابع عضویت و وزن تابع عضویت هریک از عوامل محاسبه شد. سپس رابطۀ بین متغیرهای وابسته و مستقل با استفاده از رگرسیون چند متغیره بدست آمد. نتایج بررسی های آماری با استفاده از روش رگرسیون چند متغیرۀ گام به گام نشان داد که طول خندق با مساحت بالادست خندق، عرض بالا و پایین و سطح مقطع خندق با ضریب گردی حوضه، عمق خندق با ضریب گردی حوضه و انحنای دامنه، ارتفاع پیشانی خندق با شیب محلی سر خندق و شیب جدارۀ خندق با درصد تاج پوشش رابطۀ معنی داری دارند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که مشخصات ژئومتری خندق در منطقۀ مورد مطالعه تابعی از سطح بالادست، ضریب گردی حوضه، انحنای دامنه، شیب محلی سر خندق و در صد تاج پوشش حوزه آبخیز خندق خواهد بود.

modeling of geometrical characteristics of gully erosion (case study: ilam province)

one of the types of water erosion and land degradation which causes imbalance, is the gully erosion phenomenon. land degradation, a broken ecological balance of the land and landscape and risk of falling at biological resources in these areas, the study of the gully, is inevitable and necessary especially in the darrehshahr township. in this regard, gully 36 number were selected in darrehshahr area in the ilam province. to this end, were identified environmental factors, physical chemical soil properties, cover and hydrological properties of gullies tested using aerial photography, the digital maps and field operations. to determine the extent effect these factors on each of the gully geometry characteristics using fuzzy logic and information theory, the membership function and the weights of the membership function of each of the factors was calculated. then relationship between the independent and dependent variables was obtained by using multivariate regression. results of statistical analysis using multiple regression (stepwise method) revealed that length of gully with upstream area of the gully, top and bottom width and cross section of the gully with basin elongation, deep gully with basin elongation and slope curvature, high of head gully with local slope of the gully and steep walls of gully with percentage cover have a significant relationship. so could be concluded that characteristics of geometry gully in the study area would be a function of the upstream, basin elongation, curvature slope, local slope of the gully head and the percentage of canopy cover catchment area of gully.