بررسی تاثیر چرای دام بر مولفه‎های تنوع گیاهی مراتع نیمه‌خشک کشور

چرای شدید دام یکی از مخرب‎ترین عوامل در عرصۀ مراتع نیمه خشک کشور است که باعث کاهش تنوع و از بین رفتن برخی از گیاهان حساس به چرا می‏گردد. از طرف دیگر با توجه به تغییرپذیری الگوی پراکنش گونه‎های گیاهی در مقیاس‌های مختلف، لزوم استفاده از مقیاس در ارزیابی‎های تنوع ضروی است. بنابراین این تحقیق با استفاده از روش تقسیم‏بندی افزایشی به بررسی تاثیر چرای دام روی مولفه‎های تنوع در مقیاس‌های گوناگون در مراتع غرب کشور در ایلام می پردازد. بدین منظور نمونه‎برداری از 40 پلات 4 مترمربعی در 8 سایت مرتعی شامل 4 سایت قرق و چهار سایت در حال چرا انجام گرفت. بر اساس روش تقسیم‎بندی افزایشی کل تنوع به مولفه‏های افزایشی درون و بین نمونه‎ها (پلات و سایت) تقسیم‎بندی گردید. نتایج نشان داد که تنوع بین سایت (بتا2) دارای بیشترین سهم از تنوع کل بود که نشان دهندۀ تفاوت در ترکیب بین سایت‎ها و اهمیت این مقیاس برای امور حفاظتی است. همچنین اعمال قرق سبب افزایش تنوع گونه‎ای در سطح پلات (آلفا 1 و بتا1) گردید، در حالی که سبب کاهش تنوع گونه‎ای در مقیاس‌ سایت (تنوع بین سایت‎ها یا بتا2) شد. بنابراین الزاماً قرق کردن مراتع منجر به افزایش تنوع به ویژه در سطوح وسیع تر نخواهد شد. همچنین قرق دراز مدت می‎تواند منجر به افزایش یکنواختی و افزایش رقابت بین گیاهان شده و در نهایت تنوع گونه‏ای را کاهش دهد.

study on the effect of livestock grazing on plant species diversity components in semiarid regions

intensive livestock grazing is one of the most important destructive factors in rangelands that leads to decrease of diversity and causes disappearance of sensitive plants. on the other hand, considering the scales in assessment of diversity is very importance to study the variability of plant diversity patterns in different scales. therefore, current study aimed to investigate the impact of livestock grazing on diversity components in different scales using additive partitioning methods in western country rangelands in the ilam province. sampling was carried out in 40 plots of 4m2 in 8 rangeland sites including 4 exclosures and 4 grazing sites. based on additive partitioning diversity methods, the total diversity was partitioned into additively components within and among samples. the results showed that diversity among sites (β‌2) had the highest contribution of total diversity that indicated the importance of this scale for conservation practices, and it was due to the variation of composition between sites. in addition, the results represented that exclosure in the semiarid areas can increase diversity at plot scale, while in the regional scales (diversity among sites or β‌2) livestock grazing leads to increase in diversity. therefore, exclosure of rangelands does not necessarily lead to increase in diversity. also, long terms exclosure can lead to increase evenness that resulting in increasing competition among plants, therefore it could decrease plant diversity.