تحلیل توانایی حسابرسان در کشف تقلب با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده: تاثیر تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی با نقش تردید حرفه‌ای

هدف از مقاله حاضر بررسی تحلیل توانایی حسابرسان در کشف تقلب در گزارشگری مالی با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده و تاثیر تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی باتوجه به نقش میانجی تردید حرفه‌ای در کشور ایران با مراجعه به نظر اعضای حرفه‌ای حسابداری، شامل حسابرسان شاغل در موسسات حسابرسی عضو جامعۀ حسابداران رسمی ایران است. میزان تاثیر تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی بر توانایی کشف تقلب با نقش میانجی تردید حرفه‌ای، با استفاده از پرسش‌نامه و در مقیاس طیف پنج‌گزینه‌ای لیکرت بررسی شد. بدین منظور 333 پرسش‌نامه، طراحی و بین اعضای جامعه حسابداران رسمی توزیع شد و 302 فقره آن در نهایت مورداستفاده قرار گرفت. به‌منظور بررسی تاثیر متغیرها از روش معادلات ساختاری و برای تحلیل الگوها از رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که تجربه حسابرس، انواع تیپ‌های شخصیتی حسابرسان و تردید حرفه‌ای، بر توانایی کشف تقلب در صورت‌های مالی توسط حسابرسان، رابطه مثبت و معناداری دارند. همچنین، تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی به طور غیرمستقیم باتوجه ‌به نقش میانجی تردید حرفه‌ای بر کشف تقلب در صورت‌های مالی رابطه مثبت و معناداری دارند. بر اساس یافته‌های پژوهش، حسابرسان با شناسایی و رفع محدودیت‌های ناشی از عوامل منجر به شکل‌گیری تقلب باتوجه‌به نقش اثرگذار تجربه شغلی و تیپ شخصیتی با تاکید بر تردید حرفه‌ای، توانایی کشف تقلب را افزایش داده به‌نوعی که  هر چه حسابرسان در هنگام حسابرسی شک و تردید حرفه‌ای بیشتری نشان دهند، تمایل آن‌ها برای جستجوی اطلاعات در خصوص علائم تقلب بیشتر و از این ‌رو توانایی کشف تقلب آن‌ها بالاتر است.

an analysis of auditors capability on fraud detection using the planned behavior theory perspective: the impact of auditors experience and personality type with respect to the role of professional skepticism

the purpose of this study was to investigate to an analysis of auditors capability on fraud detection using the planned behavior theory perspective and the impact of auditors experience and personality type with respect to the mediating role of professional skepticism in iran by referring to opinion of professional accounting including auditors working in the auditing organization and auditing firms that are members of the iranian society of certified public accountants. the impacts of auditors experience and personality type were obtained through a questionnaire on a five-option likert scale. the designed questionnaire was distributed among 333 members of icpa  of which 302 were suitable for use in this study. structural equation method (sem) was used to investigate the effects of specific variables, and partial least squares (pls) approach was used to analyze the model. the results showed that the types of auditors’ personality types,auditors experience, and professional skepticism, have a positive and significant relationship directly on the auditors’ ability to detect financial statements fraud. also, personality type and auditors experience have an indirect and positive relationship with respect to the mediating role of professional skepticism on the detection of fraud in financial statements. according to the research findings, auditors increase the ability to detect fraud by identifying and eliminating the constraints caused by the factors that lead to fraud  regarding the effective role of occupational experience and personality type with respect to the mediatating role of professional skeptic. the more professional skeptics auditors are during the audit, the more willing they are to seek information about the signs of fraud and hence the greater their ability to detect fraud.