رگه‌های تعلیمی در شعر دفاع مقدس (دهه 60)

اشاعه فرهنگ دینی در ادبیات پس از انقلاب اسلامی(57) از پیامدهای فرهنگی این انقلاب است. با وقوع جنگ و استمرار هشت سال دفاع مقدس، مضامین دینی و مذهبی، همچون غزوات صدر اسلام، جنگ‌های امام علی(ع) با معاندان در دوران خلافت آن حضرت و به‌ویژه حماسه خونین کربلا، در شعر انقلاب و دفاع مقدس بازتاب گسترده‌ای می‌یابد، به‌گونه‌ای که این مباحث مهم‌ترین درون‌مایه‌ها و یکی از بارزترین ویژگی‌های آن را تشکیل می‌دهد. این موضوع بُعد تعلیمی سروده‌های مورد بحث را بر پایه مبانی دین و تعالیم قرآن کریم، تقویت می‌کند. سرایندگان این اشعار غالباً شخصیت‌های انقلابی و اهل جبهه و جنگ‌اند و آنچه می‌سرایند از سر ایمان و سرشار از شور و هیجان است؛ به همین دلیل بعد غنایی و حماسی سروده‌های آنان، چنان بارز و قوی است که جنبه تعلیمی آن را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، و درک آموزش‌های نهفته درآن، بدون تامل و تعمق، مشکل می‌شود و از دید خواننده پنهان می‌ماند. دراین نوشتار لایه‌های پنهان و پیدای تعلیمی و رگه‌های آموزشی در سروده‌های انقلاب و دفاع مقدس واکاوی میگردد، تا نمایان شود، سرایندگان برای ترویج اصول اخلاقی و برانگیختن خوانندگان به پیروی از ارزش‌های اسلامیانسانی از چه شیوه‌ها و مضامینی بهره گرفته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که جنبه‌های تعلیمی این سروده‌ها بنا به دلایل مختلف، به صورت رگه‌های باریک و پوشیده در زمینه پررنگ حماسی-آیینی، با بیانی غالباً غیر مستقیم و با تکیه برمضامینی چون حریت، شهامت و صداقت، معطوف به متخلق شدن جوانان به خلق و خوی اهل بیت(ع) است.

.Didactic streaks in the poem of holy defense (60th decade)

.The spread of religious culture in the literature after the Islamic revolution (1357) is some of the cultural results of this revolution. With the occurrence of the war, and continuity of eight years holy defense, religious motifs like crusades of early Islamic period and the Imam Ali’s wars with his enemies and particularly the bloody epic of the Karbala, have been reflected in the poem and prose of the Islamic revolution and the holy defense, in the way that this subjects forms its most important motifs and its most obvious features. This subject strengthens didactic and ethical aspect of abovementioned poems on the basis of religious foundations and Koran`s teachings.The Poets of these poems are revolutionary personages and war men, and whatever they compose is because of faith and brimful of eagerness and excitement. Therefore, the lyric and epic aspect of their poems is so appear and strong, that shadows their didactic aspect. Hence, understanding of its covered up teachings become difficult without deliberation and cogitation, and it remains hidden from the readers’ attention.In this research, visible and invisible didactic layers and streaks in the poems of the revolution and holy defense, as well as style and subjects that poets have used them for promotion of moral principles and provoke readers for obeying Islamichumanist values and young men`s following the temperament of the household of the prophet of Islam – are investigated and presented.