رویکرد نصرالله منشی به ادب تعلیمی در دوره سلجوقی

کتاب ارجمند کلیله و دمنه یکی از تاثیرگذارترین متون ادب فارسی است که کوشش کرده است به زبان حیوانات حرف-های جدی و اساسی مورد نیاز انسان را بیان کند. در کنار همه آنچه به عنوان زیرساخت های شکل گیری ترجمه نصرالله منشی در این کتاب مطرح است، به نظر می رسد تغییر اوضاع سیاسی و نهایتاً آشفتگی های دوران، مترجم فرزانه را متقاعد کرده است که بسیاری از دردها و دشواری ها و گرفتاری ها را به زبان حیوانات بیان کند و این را می توان از باب های اضافه شده به متن اصلی کتاب هم دریافت.راست این است که سلجوقیان بی کم ترین استحقاق و شایستگی اداره ایران، بر مسند قدرت قرارگرفتند و این پریشان احوالی پیش آمده بر چنین استیلایی کار را بر اهل فرهنگ و اندیشه سخت کرد. نصرالله منشی موفق شده است در سایه تحولات سیاسی سلجوقی سبک و سیاق کتاب خویش را دست کم در بخش بازتاب اندیشه به سوی نقد رفتارها پیش ببرد و حتی به آموزش شیوه های کشورداری به پادشاهان کم مایه سلجوقی دست بزند؛ حتی اگر این آموزش به زبان حیوانات باشد. هنر مترجم کلیله و دمنه استفاده از نقاب تمثیل های جانوری (fable) در به تصویر کشیدن اوضاع جامعه ای است که چندان خوشایند او نیست و کافی است گوش به فریادهای مترجم در مقدمه و متن کتاب بسپاریم