همگونی های فکری سعدی و حکیمان یونان در مقوله اخلاق

مسیله‌ اخلاق مقوله‌ای است که از دیرباز در جوامع متمدّن، دغدغه‌ خاطر بزرگان فلسفه و ادب و مصلحان اجتماعی بوده‌ است. سعدی نیز به عنوان ادیب و مصلحی اجتماعی، در آثار خود بر این مسیله‌ مهم تاکید و به ترویج محاسن اخلاقی اهتمام می‌ورزد. وی در تعلیم آموزه‌های اخلاقی، پس از تعالیم اسلام، به گفتار فیلسوفان هم توجه داشته‌ است. فلاسفه‌ یونان قدیم، به اخلاق عنایتی ویژه داشته و نظریات ارزنده‌ای در این زمینه عرضه کرده‌اند. فیلسوفان مسلمان در آثار خود برخی از این اندیشه‌ها را نقل نموده‌اند و از طریق آثار آنان، این آرا به آثار ادبی راه یافت ‌است. سعدی بیش‌تر به واسطه‌ نوشته‌‌های ابن مسکویه و ابوالحسن عامری و نه به‌طور مستقیم، با افکار یونانیان آشنا شده و آن‌ها را در آثار تعلیمی خود بازتابانده‌ است. در این مقاله، سعی بر آن است تاثیر حکیمان یونان بر سعدی، با توجه به مشابهت گفتار آنان با یکدیگر نموده‌ شود. بنابر این پرسش اصلی مقاله این است که سعدی در چه مواردی تحت تاثیر اندیشه‌های حکیمان یونان بوده‌ است؟ این پژوهش به دو بخش اصلی فضایل اخلاقی و رذایل اخلاقی تقسیم می‌شود. در مبحث فضایل اخلاقی، علم و حکمت، تحمّل و فروتنی دانایان، شجاعت و ظلم‌ستیزی، بلندنظری، فضل و توانگری و دوستی و اتحاد از نظر سعدی و حکمای یونان بررسی می‌گردد؛ در بخش رذایل اخلاقی، به مباحثی چون خبث طینت، سخن چینی و دروغ از نظر حکیمان و سعدی پرداخته می‌شود.