ارزش های تعلیمی امثال شاهنامه

شاهنامه در تقسیم بندی های شعری جز ادب حماسی به شمار می آید ولی این اثر حاوی نکات تعلیمی بسیاری است که اگر آن را جز ادب تعلیمی قرار دهیم رواست. بخشی از این ارزشمندی شاهنامه از دید حکمی به دلیل نوع داستانی اثر است. از سویی بخشی از ادب تعلیمی ما را امثال و حکم تشکیل می دهد و شاهنامه به دلیل کارکرد تعلیمی امثال و ارزش‌های تعلیمی خود یکی از گنجینه های بی نظیر فارسی از این حیث است.امثال و حکم متاثر و برآمده از شاهنامه چند دسته اند: برخی از دل شاهنامه برآمده‌اند و سخنان خود فردوسی اند و برخی دیگر از زبان قهرمانان برای تایید یا روشن کردن سخنشان بازگو شده‌اند و دسته ای را نیز بعد از فردوسی،گویندگانی گمنام در جمع بندی ماجراها در طول قرن‌ها ساخته اند.این مقاله بر آن است تا با اشاره مختصر به گونه های اول و دوم، به گونه سوم به شکل مبسوط بپردازد چه مثل های برآمده از شاهنامه در ادبیات عامیانه، اغلب کارکردی تعلیمی دارند و ایرانیان در طول قرن ها که از خلق شاهنامه و حماسه و اسطوره می‌گذرد، قضاوت خویش را در مورد این شخصیت ها به شکل عمومی و در دل این امثال بازگفته‌اند که همه حکایت از نفوذ عجیب این داستان ها در دل و ذهن آنها دارد.