بررسی و نقد جامعۀ اندرزگویانِ ایرانی (پس از اسلام تا قرن هشتم هجری)

سابقۀ پرداختن به ادب تعلیمی و اندرزگویی در جامعۀ ایرانی، به درستی مشخص نیست و چه بسا مربوط به زمانی باشد که هنوز خطی و کتابتی در میان نبوده است. از آن زمان تا کنون، اندرز و پند همواره یکی از پُر تکرارترین مباحث و موضوعات ادبی فرهنگی سرزمین ایران بوده است و گزاف نخواهد بود اگر آن را ویژگیِ سرشتین فرهنگ ایرانی بدانیم. خمیرمایۀ ادبیات فارسی در دورۀ اسلامی، به مانند دورۀ پیش از اسلام، با پند و اندرز عجین شده است، گستردگی و حجم بالای مضامین اندرزی در ادب فارسی به حدّی است که حتی در میان قصاید مدحی و غزلیات عاشقانه نیز می توان آموزه های اخلاقی را مشاهده نمود؛ بنابراین از جنبه های مختلفی می توان به مطالعه و بررسی پیرامونِ آن پرداخت. از جمله پژوهش دربارۀ جامعۀ اندرزگویان ایرانی در دو دورۀ پیش و پس از اسلام. در همین راستا، این پژوهش می کوشد تا با روش توصیفی تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای به بررسی و معرفی افراد و گروه های اصلیِ اندرزگو در ایرانِ دورۀ اسلامی بپردازد و برخی مباحث مرتبط با آن را نیز بازگو نماید. از مهم ترین یافته های این تحقیق، می توان به عمومی شدنِ اندرزگویی در دورۀ اسلامی برخلاف دورۀ پیشین به ویژه در میانِ شاعران و نویسندگان اشاره کرد، مساله ای که خود، نتایج مثبت و منفی به همراه داشته است.

review and criticism of the community of iranian advisers (after islam until the 8th century ah)

the history of didactic literature and sermon in iranian society is not accurately known and it may even date back to a time before written language existed. from that time until now, advice and counsel has always been one of the most frequent literary cultural topics in the land of iran and it will not be excessive if we consider it as a characteristic of iranian culture. the leaven of persian literature in the islamic period, like the pre islamic period, is mixed with counsel and advice, the breadth and volume of didactic topics in persian literature is such that moral teachings can be observed even among eulogy poems and romantic lyrics; therefore, it is possible to study and investigate about it from the aspects. including the research on the community of iranian advisers in the two periods before and after islam. in this regard, this research tries to investigate and introduce the main people and groups of adviser in islamic period iran with descriptive analytical method and library studies and also recount some topics related to it. one of the most important findings of this research is the popularization of sermon in the islamic period unlike the previous period especially among poets and writers, a subject that has brought positive and negative results.