بررسی و تحلیل شیوه‌های اقتباس شاعران معاصر از ضرب‌المثل‌های اشعار حافظ

ضرب‌المثل‌ها آینه فرهنگ‌عامه هستند که سینه‌به‌سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌یابند و می‌توان با بررسی آن‌ها به شیوه تفکر و روح عامه یک سرزمین دست یافت. مضامین تعلیمی ضرب‌المثل‌ها بر عوام و خواص جامعه تاثیری بسزا دارد و شاید همین یکی از عوامل مهم ماندگاری آن طی قرون متمادی باشد. غزلیات حافظ سرشار از تمثیلات است. ایجاز زبان اشعار او سبب شده است مقبول طبع مردم صاحب‌نظر شود و هفت سده، در اذهان و زبان این مرزوبوم باقی بماند. در شعر معاصر چه از نوع نیمایی باشد یا غزل معاصر، الگوبرداری از زبان و اندیشه حافظ دیده می‌شود. در این پژوهش با مطالعه آثار هجده شاعر معاصر، انواع تاثیرپذیری و اقتباس از ضرب‌المثل‌های غزلیات حافظ در اشعار آنان، کشف و استخراج شده است؛ نیز وام‌گیری صریح و غیرصریح از 110 ضرب‌المثل غزلیات حافظ در اشعار آنان دیده می‌شود. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که مضامین اندرزگونه، توصیه‌های شاعرانه، تشویق، نهی و تحذیر ضرب‌المثل‌های دیوان حافظ در شعر معاصر بازآفرینی شده است. شاعر معاصر چه در محور فرم و صورت و چه از جنبه مضمون و محتوا، گاه به‌صورت نقل‌قولی شاعرانه برای بیان تاثرات و گاه به‌منظور نقد شرایط روزگار، از آموزه‌های نهفته در محتوای ضرب‌المثل‌های اشعار خواجه وام می‌گیرد و می‌کوشد با افزودن و یا اندک تغییراتی در واژگان، تمثیلات اشعار او را بازآفرینی کند.

study and analysis of the methods of adapting contemporary poets from the proverbs of hafez's poems

proverbs are mirrors of popular culture that are passed down from generation to generation; and by examining them, we get the way of thinking and the common spirit of a land. the didactic themes of proverbs affect the whole of society, and this is one of the important factors for its survival for centuries. hafez's lyric poems are full of allegories. the brevity of his poetic language has caused him to be accepted by the nature of knowledgeable people and to remain in the minds and language of this borderland for seven centuries. in contemporary poetry, imitation of hafez's language and thought can be seen. in this research, by studying the works of 18 contemporary poets, all kinds of influences and adaptations of the proverbs of hafez's lyric poems have been discovered and extracted, and explicit and implicit borrowing from 110 proverbs of hafez lyric poems can be seen. the results obtained show; the themes of advice, poetic advice, encouragement, prohibition and warning of proverbs of hafez's divan have been recreated in contemporary poetry. the contemporary poet borrows from the teachings contained in the proverbs of khajeh's poems, both in terms of form and form, and in terms of content and content, sometimes in the form of poetic quotations to express the effects and sometimes in order to critique the conditions of the time; and tries to recreate the allegories of his poems by adding or slightly changing the vocabulary.