«مولفه‌های نوع تعلیمی در رسالۀ کمال اظهری شیرازی»

بوداق اظهری شیرازی، شاعر ناشناخته قرن دهم و یازدهم هجری، مجموعه‌اشعاری 10385 بیتی دارد که آن را رسالۀ کمال نامیده است. نگارندگان این پژوهش مولفه‌های تعلیمی اظهری را در اشعار وی بررسی می‌کنند؛ نیز با شیوۀ توصیفی  تحلیلی مبتنی بر اشعار اظهری درپی پاسخگویی به این پرسش هستند: «در رسالۀ کمال اظهری کدام آموزه‌های تعلیمی وجود دارد و شاعر از چه شگردها و شیوه‌هایی برای تبیین آن‌ها استفاده کرده است؟». با پاسخ به این پرسش استدلال می‌کنند که نعت و منقبت خاندان نبوت و امامت (ع)، مدح سلاطین صفوی، عشق مجازی، توصیف حوادث زندگی و هجو و هزل از مضامین اصلی شعر اظهری است؛ اما شاعر، مانند بسیاری از شاعران پیشین، در قالب‌ها و مضامین متنوع شعریِ خود گاهی به‌شکل مستقل و گاهی در لابه‌لای مضامین و انواع ادبی دیگر به تعلیم خیر و نیکی (روش ایجابی) به مخاطبان خاص و عام خویش یا بازداشتن آن‌ها از زشتی‌ها و بدی‌ها (شیوۀ سلبی) پرداخته است. اظهری تعالیم خود را به دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم به مخاطب آموزش داده است؛ همچنین از شگردهای قصه‌گویی، خطاب‌النفس (تجرید)، استشهاد به آیات و داستان‌های قرآنی، به‌کارگیری تمثیل و ارسال‌المثل، مناجات، سوگندنامه، شکوه و گلایه، زشت‌نگاری (هزل و هجو) و قصه از زبان حیوانات استفاده کرده است.

components of didactic genre in the azhari shirazi’s resale-ye kamal (treaties of perfection)

budaq azhari shirazi, an unknown poet of the tenth and eleventh centuries ah, has a poetic collection of 10,385 lines, which he called resale-ye kamal (treaties of perfection). the present article studies the didactic factors in azhari’s poems. by using a descriptive-analytical method based on azhari’s poems, the researchers also attempt to answer what didactic teachings are in azhari’s resale-ye kamal and what methods did the poet use to explain them? through answering this question, the researchers argue that praising the prophet’s family and imams, the eulogy of the safavid sultans, virtual love, the description of life events, satire and sarcasm are the main themes of azhari's poetry. like many previous poets, the poet advises and teaches goodness (affirmative education) to his specific and general audience, or forbids them from ugliness and evil (negative education). he has done it sometimes independently and sometimes in the midst of other literary themes and forms. azhari teaches his educations to the audience either in the direct or in the indirect ways which includes using the devices of storytelling, abstraction, allusion to quran verses and stories, allegories and genomic verse, hymn, oath, complaint, redundancies, satire and fables.