بررسی فلسفه اخلاق در شاهنامه فردوسی براساس نظریه امر الهی

نظریه امر الهی از نظریه‏های کهن فلسفه اخلاق و بحث در رابطه دین و اخلاق است و پیشینه آن به مناظره سقراط و اوثیفرن بازمی‏گردد. در عصر کنونی بحران معنویّت، اخلاق و حقوق انسان‏ها و نیز مسئله جهانی‏شدن و استحاله فرهنگ‏ها و چالش هویّت ملت‏ها، گفتمان غالب و دغدغه مهم بشر است؛ درنتیجه بار دیگر به دین و اخلاق توجه جدی می‏شود و لزوم التفات به نظریه‏های بومی و سازگار با فرهنگ جامعه اهمیت می‏یابد. می‏توان تقریرهای مختلف نظریه امر الهی را در آرا و اندیشه‏های فلاسفه و حکمای دوران مختلف جست‏وجو و بررسی کرد؛ بنابراین این پژوهش با روش تحلیلی تطبیقی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‏ای، ضمن واکاوی ایدئولوژی فلسفی فردوسی در حوزه دین و اخلاق و بررسی نتایج عملی آن در تبیین جایگاه و حقوق انسان در زندگی فردی، اجتماعی، سیاسی و... به مقایسه افکار او با تقریرهای نظریه امر الهی می‏پردازد؛ نیز با معرفی فردوسی در جایگاه یک نظریه‏پرداز بزرگ فلسفه اخلاق و فلسفه سیاسی با دیدگاه خرد الهی و حیات اخلاقی خدامحور، می‏توان تفکر او را تقریری تازه از نظریه امر الهی به شمار ‏آورد.

investigating the moral philosophy in ferdowsi’s shāhnāmeh based on the theory of divine command

the theory of divine command is one of the ancient theories of the moral philosophy and the discussion of the relation between ethics and religion. its history goes back to the debate between socrates and oti fern. in the present age, the crisis of spirituality, morality, human rights, as well as the issue of globalization and cultural transformation, and the challenge of the identity of the nations are the dominant discourses and and concerns of human beings. therefore, religion and morality have received much more attention once again. as a result, serious attention is once again paid to religion and ethics, and the need to pay attention to indigenous theories that are compatible with the culture of society becomes important. different interpretations of the theory of the divine order can be sought and studied in the opinions and thoughts of philosophers and thinkers of different eras. therefore, this research uses the analytical-comparative method and relies upon library studies to analyze ferdowsi’s philosophical ideology in the field of religion and ethics, and to investigating its practical results in illustrating the status and rights of human being in his individual, social, political life, as well as to compare his thoughts with the interpretations of the theory of the divine order. in addition, the study compares ferdowsi’s thoughts with the interpretations of the theory of the divine command. by introducing ferdowsi as a great theorist in the areas of moral and political philosophy who has the view of divine wisdom and god-centered moral life, his thought could be considered as a new interpretation of the theory of the divine command.