بررسی شگردها و تحلیل آموزه‏ های تعلیمی در هدایت ‏نامه عبدالرحیم شیروانی

اشعار تعلیمی بخش رایج و گسترده ادب فارسی است که به شان اثر و اندیشه دارنده آن در جنبه‏های تعلیمی به‏صورت نظری و عملی، از دیدگاه ادبی، اهمیت داده است. هدایت‏نامه میرزا عبدالرحیم شیروانی متخلّص به حزین، از سخن‏سرایان قرن دوازدهم هجری قمری سرشار از آموزه‏های تعلیمی دوره قاجار است. این منظومه خطّی که در شمار آثار ارزشمند اخلاقی حکمی است، تاکنون شناخته نشده است. هدایت‏نامه برای هدایت طالبان معرفت، اثری تعلیمی است که مضامین و معانی تعلیمی آن برپایه معارف دینی و فرهنگ اجتماعی و آموزه‏های اخلاقی قرار گرفته است و شاعر به‏اقتضای گفتمان رایج آموزشی به ایفای مسئولیت فکری و هنری پرداخته است. نگارندگان در این پژوهش بر آن‏اند تا ضمن معرفی اجمالی منظومه هدایت‏نامه، جایگاه و تاثیر آموزه‏های دینی و اخلاقیِ به‏کاررفته در این اثر را بررسی کنند. نتایج به‏دست‏آمده در این پژوهش بیانگر این است که شاعر فردی پرمایه بوده و به‏اقتضای موقعیّت، در حکایات خود معیارهای تعلیمی را بیان کرده است. در این اثر آموزه‏های اخلاقیِ مثبتِ نیکی به والدین، دعا، شکرگزاری، تقوا، امید، وفای به عهد و... فراوانی بسیاری دارد.

An analysis of the Techniques and the Didactic Teachings in Abdolrahim Shirvani's Hedāyat Nāme

Didactic poems are an extensive part of Persian literature. From a literary point of view, these poems reflect the dignity of the work and the thought of the poet in didactic aspects, both theoretically and practically. Hedāyat Nāme (means letter for guidance) written by Mieza Abd alRahim Shirvani, whose pen name is Hazin, and he is one of the orators of the twelfth century AH, is replete with the didactic teachings in the Qajar period. This manuscript collection, which is one of the valuable moral works has not been known yet. For the sake of the seekers of wisdom, Hedāyat Nāme is a didactic work whose educational themes and meanings are based on the religious knowledge, social culture, and the moral teachings in which the poet has an intellectual and artistic responsibility based upon the common educational discourse. In this study, the authors intend to introduce briefly the system of guidance and examine the status and impact of religious and moral teachings used in this work. The results of the research indicate that the poet is a sophisticated person expressing educational criteria in his anecdotes according to the situation. In this work, the positive moral teachings of kindness to parents, prayer, gratitude, piety, hope, fulfilling the promise, etc. occurred frequently.