تحلیل رفتار شخصیت‌های داستانی منظومه خسرو و شیرین نظامی بر‏اساس نظریه رشد اخلاقی کلبرگ

خسرو و شیرین نظامی گنجوی برای آموزش اخلاق سروده نشده است؛ اما مسئله «اخلاق» در رفتار شخصیت‌های داستان‏های غنایی این اثر ویژگی‏های منحصربه‏فردی می‏یابد؛ زیرا در تنگنای روابط عاطفی و گاهی بیرون از اختیار و اراده عاشقانه، جایگاه اخلاق و کنشگر آن در موقعیت نامتعارف قرار دارد. آثار نظامی از دیدگاه تربیتی و اخلاقی بررسی شده است؛ اما در این مقاله رفتار اخلاقی اشخاص منظومه در چارچوب یک نظریه علمی تحلیل می‏شود. تئوری رشد اخلاقی لارنس کلبرگ ازجمله رویکردهای روان‏شناسانه و شناخت‏گرایانه به مسئله اخلاق است که پژوهش‏های مختلفی بر مبنای آن انجام شده است. هدف اصلی این پژوهش نیز کاربرد نظریه رشد اخلاقی کلبرگ در رفتار شخصیت‏های داستان خسرو و شیرین و پاسخ به این پرسش است که «آیا درجات اخلاقی اشخاص داستان یادشده را می‏توان با مراحل رشد اخلاقی کلبرگ تفسیر و تحلیل کرد؟». با بررسی این موضوع به‏روش توصیفی  تحلیلی در داستان خسرو و شیرین، شش گروه یا مولفه اخلاقی مهم مربوط به رفتار شخصیت‏های داستان شناسایی شده است. هریک از آن مولفه‏ها، کنش‏های متعددی را شامل می‏شود. هر کنش بر انگیزه یا استدلال خاصی استوار است که در تبیین تئوری کلبرگ نیز دیده می‏شود.

Analyzing the Behaviors of Nezami's Characters Khosrow and Shirin Based on Kohlberg's Theory of Moral Development

Nezami's Khosrow and Shirin is not composed to teach ethics; however, the ethics in the behavior of the characters of the lyrical stories of this work has unique features. morality finds a unique feature of characters' behaviors in his poems. Because in the dilemma of relationships and sometimes beyond the rein of love, ethics and morality get stuck in unconventional situation. Nizami’s works have already been studied in terms of the ethics and morality. However, in this study, the ethical behavior of the characters of the poetic cycle and their morality is to be analyzed according to a scientific theory. Lawrence Kohlberg's stages of moral development is one of the psychological and cognitive approaches to the ethics and morality and various studies have been done base upon this theory. The main purpose of this study is to evaluate the behaviors of the characters of Khosrow and Shirin according to the moral stages of Lawrence Kohlberg. This approach has not already been used in Panj Ganj. According to the research results, regarding the behavior of characters, six group or six main ethical components were identified. Each of these components include various behaviors. Each behavior is due to specific motivation or logic which is also illustrated in Kohlberg’s theory