کاربرد داستان تمثیلی در تعلیم آموزه‌های سیاسی با تاکید بر متون کهن ادبی

داستان تمثیلی از گذشته‌های دور به‌عنوان ابزاری در جهت آموزش فن کشورداری و سیاست‌مداری به پادشاهان مورد استفاده قرار گرفته است. می‌توان گفت بخش مهمی از ادبیات تعلیمی ایران و جهان به‌دلیل تاثیرگذاری و جذابیت بیشتر، در قالب تمثیل بیان شده است. داستان تمثیلی و به‌ویژه افسانۀ حیوانات (فابل) از جمله قالب‌های ادبی است که به‌دلیل دولایگی معنایی، فضای جالبی را برای ارائۀ مضامین سیاسی‌اجتماعی فراهم آورده است. در سراسر جهان، منتقدان اجتماعی در پس صورتک داستان‌سرایی و ایجاد سرگرمی، شدیدترین و عمیق‌ترین انتقادات و نارضایتی‌های خود از وضع سیاست و فرهنگ را در معرض دریافت عمومی قرار داده‌اند. در این حالت، نویسنده مطالبی را که نمی‌توان به‌طور مستقیم در تادیب و تعلیم صاحبان قدرت سیاسی بر زبان آورد، در پوششی مفرح و سرگرم‌کننده از داستان و طنز پنهان می‌کند؛ به‌طوری ‌که محافظه‌کاری و پنهان‌نگاری از پدیده‌های رایج در نوشته‌های سیاسی بازمانده از عصر قدیم است. این مقاله در صدد بررسی آموزه‌های سیاسی در داستان‌های تمثیلی کهن است و نشان می‌دهد که چگونه در طول تاریخ از قالب داستان در عرصۀ آموزش سیاسی استفاده شده و این آموزش‌ها شامل چه مسائل و مواردی است. به عبارت دیگر در این پژوهش، ضمن ارائۀ شواهدی از منابع موجود نشان می‌دهیم که داستان تمثیلی ابزاری در جهت ارتقای دانش سیاسی دولتمردان در اعصار کهن بوده است و برخلاف آنچه در بادی امر به نظر می‌رسد، این داستان‌ها با هدفی فراتر از سرگرمی و لذت بردنِ صرف پادشاهان نگاشته شده‌اند. مروری بر تاریخچۀ استفاده از تمثیل در آموزش سیاسی، تعالیم سیاسی رایج در داستان‌های تمثیلی کهن و دلایل استفاده از تمثیل برای آموزش مضامین سیاسی از جمله موضوعات مورد بررسی در این مقاله است.