بررسی پویایی رشد درختان ارس دو منطقه حفاظت‌شده و تحت تاثیر چرای دام در جیش آباد زنجان با استفاده از دانش گاهشناسی درختی

درخت ارس از سوزنی‌برگان بومی ایران است که رویشگاه‌های آن در مناطق وسیعی از کشور وجود داشته و عاملی برای جلوگیری از فرسایش خاک به شمار می‌آید. با این‌حال، مشکل اغلب ارسستان‌های ایران، کمبود زادآوری طبیعی است. ازاین‌رو، هدف این پژوهش بررسی وضعیت زادآوری ارس‌ها در ذخیره‌گاه جیش آباد (شمال زنجان) در مقاطع مختلف زمانی بر اساس مطالعات گاه‌شناسی درختی است. به‌منظور انجام این تحقیق، دو پلات به‌صورت تصادفی در منطقه حفاظت‌شده و تحت تاثیر چرای دام مشخص و از کلیه درختان واقع در هر پلات با هر قطری یک نمونه به‌وسیله مته سال‎‎‌‌ سنج برداشت گردید. پس از آماده‌سازی سطح نمونه‌ها در آزمایشگاه، پهنای حلقه‌های رویش اندازه‌گیری شده و تطابق زمانی انجام شد. نتایج نشان داد که تعداد درختان در منطقه حفاظت‌شده بیشتر از منطقه تحت چرا می‌باشد. میانگین قطر برابرسینه درختان در منطقه حفاظت‌شده کمتر بوده ولی از لحاظ میانگین سنی، مسن‌تر از درختان منطقه تحت چرا می‌باشند. در منطقه حفاظت‌شده تعداد درختان در طبقه سنی 20-10 سال، قابل‌توجه بود که نشان از زادآوری در دو دهه اخیر داشت؛ درحالی‌که در منطقه تحت چرا بعد از بازه زمانی 1365-1355 استقرار درختان جدید مشاهده نشد. از نتایج به‌دست‌آمده می‌توان نتیجه گرفت تاثیرات چرای دام سبب عدم زادآوری درختان ارس گردید و الگوی رویش درختان را نیز دستخوش تغییراتی نمود؛ به شکلی که از فرم رویش طبیعی پیروی نمی‌کنند.

Investigation of growth dynamics of Juniper Trees in two Protected and Grazing areas in Jeyshabad, Zanjan, Iran Using Dendrochronology Method

Juniper trees are the native conifers of Iran extends in large areas of the country and is a factor to prevent soil erosion. However, the problem of Iranian juniper forest is the lack of natural regeneration. Therefore, the purpose of this study was to investigate the regeneration status of juniper plants in Jeyshabad (North Zanjan) repository at different times by using of Dendrochronology. In order to do this research, two plots were identified randomly in the protected and grazing areas, and samples were taken from all trees in each plot using increment borer. After preparing sample surface, ring width of the trees were measured and cross dated. The results showed that the number of trees in the protected area is more than the grazed one. The mean diameter at breast height (DBH) of the trees in the protected area was lower, but in terms of average age, they were older than the trees in the grazing one. In the protected area, the number of trees in the age group of 1020 years was remarkable, which showed that it had regenerated in the last two decades; while in grazing area, regeneration was affected and no new trees were observed after the period 1986. It was concluded that grazing decreased the regeneration of juniper and the growth pattern of the trees also changed; in a way that does not follow the form of natural growth.