بررسی ویژگی‌های الیاف و ترکیبات شیمیایی چوب دیودال (ammodendron persicum) (مطالعه موردی؛ منطقه زیرکوه شهرستان قائنات، خراسان جنوبی)

بررسی پتانسیل منابع سلولزی بیابانی از سال‌های گذشته یکی از اولویت‌های تحقیقاتی کشور بوده است. در این پژوهش ویژگیهای ریخت‌شناسی الیاف چوب‌درون و چوب‌برون گونه درختچه‌ای دیودال (ammodendron persicum) با هدف تعیین ویژگیهای کاربردی و صنعتی آن در 5 سطح ارتفاعی تنه درخت بررسی شد. همچنین مقدار پلیمرهای اصلی چوب (لیگنین، سلولز و همی‌سلولزها) و خاکستر موجود در چوب تنه و همچنین آنالیز کروماتوگرافی گازی طیف‌سنج جرمی (gcms) مواد شیمیایی موجود در عصاره استخراج شده از آرد چوب تنه و ریشه این گونه مورد ارزیابی قرار گرفت. متوسط طول، قطر، قطر حفره سلولی و ضخامت دیواره الیاف چوب‌درون این گونه به‌ترتیب 1041.26، 12.30، 3.37، 4.37 میکرون و برای چوب‌برون به‌ترتیب 969.19، 11.71، 2.96، 4.46 میکرون بود. همچنین نسبت لاغری، انعطاف‌پذیری و رانکل در ارتفاع‌های مختلف برای چوب‌درون به‌ترتیب برابر 84.1، 27.4، 262.02 و برای چوب‌برون به‌ترتیب برابر 82.4، 25.2، 302.9 بود. مقادیر سلولز، همی‌سلولزها، لیگنین و خاکستر برای چوب تنه به ترتیب 38.9، 24.7، 29.8 و 0.8 درصد و برای ریشه به‌ترتیب 41.6، 29.2، 22.7 و 2 درصد اندازه‌گیری گردید. در مجموع 13 ترکیب در تنه و 11 ترکیب در ریشه شناسایی شد که با درصدهای متفاوتی در چوب تنه و ریشه وجود دارند. فراوان ترین ترکیب موجود در چوب تنه، کوزان‌ها (ایکوزان دوکوزان – تری کوزان– تترا کوزان – پنتا کوزان – هگزا کوزان – هپتا کوزان) و در چوب ریشه اکتا دکان آمید به‌ترتیب به میزان 40 و 16.16 درصد از کل مواد استخراجی مشاهده شد. می‌توان نتیجه گرفت که الیاف و ترکیبات شیمیایی گونه دیودال می‌تواند از نظر جنبه‌های اقتصادی ارزشمند باشد و می‌توان با تبدیل آنها به فرآورده‌های با ارزش افزوده زیاد از آن استفاده بهینه کرد.

Investigate of Biometric andChemical Properties of Ammodendron persicum Fibers (Case Study; Zirkouh area - Qaenat City, South Khorasan, Iran)

Investigation the potential of cellulosic resources was one of the research priorities of our country from the past. In this study, morphological properties of Ammodendron persicum tree stem was done in 5 different heights. Also main wood polymers (lignin, cellulose, and hemicelluloses) and ash in stem, also gas chromatography–mass spectrometry (GCMS) analysis of chemical extracted compounds from wood four of stem and woody roots of this species performed. According to measurements average length, fibers diameter, lumen diameter and wall thickness of heart wood was 1041.26, 12.30, 3.37 and 4.37 µm, respectively. About sapwood this numbers are 969.19, 11.71, 2.96 and 4.46 µm. slenderness, flexibility and Runkel ratios of fibers was 84.1, 27.4 and 262.02 for heart wood and 82.4, 25.2 and 302.9 for sapwood. The results indicate that these fibers are very narrow pore diameter and thick cell wall is capable. The amounts of cellulose, hemicellulose, lignin and ash for trunks wood were 38.9, 24.7, 29.8 and 0.88% respectively, and for root, were 41.6, 29.2, 24.7 and 2%, respectively. Overall, 13 compound in the trunk and 11 compound were identified at the root, with varying percentages in the trunk and root wood. The most abundant compounds in the trunk of the Docosane (icosane Docosane Tricosane Tetra TricosanePentacosane Hexacosane Heptacosane). In the root wood, Octadecene compound respectively by 40 % and 16.16 % of total extractives was observed. It can be concluded that the fibers and chemical compositions of the Ammodendron persicum species can be valuable in terms of economic aspects and can be optimized by converting them into high value added products.