رقابت قدرت‌های منطقه‌ای در عراق

بعد ازحمله امریکا به عراق و سرنگونی رژیم صدام حسین، ایران، عربستان و ترکیه به عنوان سه کشور مهم منطقه سعی در افزایش حوزه نفوذ و گسترش قلمرو ژیوپلیتیکی خود در عراق داشته‌اند. در این میان از سویی ایران قراردارد که با قدرت‌گیری شیعیان در عراق با دولت جدید این کشور به نوعی همگرایی نسبی دست یافته است؛ از سوی دیگر کشورهای عربستان و ترکیه قراردارند که با توجه به منافع خود راهبردهای خاصی را در عراق جدید دنبال کرده‌اند. بر این مبنا پرسش اصلی که این مقاله مطرح می‌کند چنین است: عربستان سعودی و ترکیه در رابطه با دولت جدید عراق چه سیاست‌هایی را اتخاذ کرده‌اند و هدف اصلی آنها از اتخاذ این سیاست‌ها چه بوده است؟ فرضیه اصلی پژوهش حاکی از آن است که کشورهای عربستان و ترکیه در تلاش بوده‌اند تا با بهره‌گیری از شکاف‌های اجتماعی عراق، به ویژه شکاف‌های مذهبی و قومی و با اتخاذ سیاست‌ها و راهبردهای گوناگون، دولت جدید عراق را به چالش کشیده و حوزه نفوذ و قلمرو ژیوپلیتیکی ایران را تهدید نمایند. این مقاله با رویکردی تحلیلی-توصیفی به سیاست‌ها و راهبردهای دولت‌های تاثیرگذار منطقه‌ای در عراق پرداخته و با لحاظ نمودن سه سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی، به واکاوی تحولات عراق می‌پردازد. در این راستا، در سطح داخلی شکاف‌های اجتماعی پیچیده و ضعف دولت-ملت‌سازی در عراق که منجر به تاثیرگذاری بالای هویت‌های قومی و مذهبی در مقابل هویت ملی شده و زمینه پیوند برخی گروه‌های قومی مذهبی با کشورهای همسایه را ایجاد نموده، بررسی می‌شوند. در سطح منطقه‌ای، رقابت‌های ژیوپولیتیکی بازیگران منطقه‌ای با بهره‌گیری از عوامل داخلی عراق و در سطح بین‌المللی نیز سیاست قدرت‌های بزرگ به ویژه ایالات متحده امریکا مورد توجه قرارمی‌گیرد.