تاملی انتقادی در مفهوم و ایده «اسلام اروپایی»

«اسلام اروپایی» مفهومی است که به‌صورت فزاینده‌ای در کانون مباحثات اجتماعی و فرهنگی در مورد مسیله مسلمانان اروپای غربی، قرار دارد. معادل‌های لفظی اسلام اروپایی، اسلام حقوق بشردوست، اسلام اروپادوست، اسلام پذیرفتنی، اسلام سکولار، اسلام مدرن، اسلام‌های ملی نظیر اسلام فرانسوی و اسلام انگلیسی، اسلام جهانی‌شده، یورو ـ اسلام و بعضاً اسلام میانه‌رو است. این مقاله با طرح و بررسی تلقی‌های مدنظر از «ایده اسلام اروپایی»، ضمن فراهم آوردن امکان شناخت از ادبیات این مباحث شایع در فضای فکری و فرهنگی اروپای غربی، به نقد اجمالی این ایده پرداخته است. اسلام اروپایی که به لحاظ عدم اجماع در مبانی و مقاصد نظری صرفاً در حد یک ایده مطرح است، هم‌زمان به‌دلیل برخی سیاست‌های مدیریت مذهبی در اروپای غربی، برنامه یا پروژه‌ای محسوب می‌شود برای سکولارسازی عقاید مسلمانان اروپا به‌طوری که کمترین واکنش را در مسلمانان اروپایی معتقد ایجاد کند. ازاین‌رو گرچه تلقی واحدی از ایده اسلام اروپایی وجود ندارد، اما التباس و ابهام مفهومی آن باعث نمی‌شود اروپایی‌ها از اهمیت کارکرد درون‌مرزی و حتی فرامرزی این ایده غافل باشند.