تحول در نظم منطقه ای خاورمیانه؛ از نظم هژمونیک تا ائتلاف سازی منطقه ای

پژوهش بر این پیش‌فرض استوار است که نظم منطقه‌ای خاورمیانه در حال گذار از نظم هژمونیک به وضعیتی پیچیده و نامعلوم بوده و تلاش می‌کند با تکیه ‌بر ابزار روندپژوهی و جستار در پویش‌های امنیتی در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی به پیش‌بینی نظم آینده خاورمیانه بپردازد. بنابراین ضمن تبیین وضعیت در حال گذار کنونی به این پرسش پاسخ می‌دهد که نظم آینده خاورمیانه از چه شاخص‌ها و نشانه‌هایی پیروی کرده و الگوی حاکم بر آن چیست؟ براساس فرضیه پژوهش تغییر در الگوهای نظم منطقه‌ای خاورمیانه به‌صورت تدریجی و با خصلتی فرایندی در حال وقوع است. روندهای ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی حکایت از کاهش مداخله مستقیم قدرت‌های بزرگ و پررنگ شدن ائتلاف‌های منطقه‌ای در آینده مناقشات خاورمیانه دارد. پیشران‌های اصلی این تحول عبارت‌اند از دگرگونی منطق ائتلاف‌سازی در خاورمیانه، بازتعریف الگوهای تعامل و تقابل منطقه‌ای، ضعف موازنه سازی سنتی اعراب در قبال ایران و درک مشترک تهدید از نقش منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران. براساس یافته‌های پژوهش به‌موازات روند صلح سازی در مناسبات عبری- عربی، ایران به یکی از محورهای اصلی تقابل در آینده خاورمیانه تبدیل خواهد شد. در این راستا شکل‌گیری یک ائتلاف منطقه‌ای با محوریت اعراب و رژیم صهیونیستی جهت مدیریت مناقشات منطقه‌ای و مقابله امنیتی با ایران گزینه‌ای محتمل و در حال وقوع است. برای تبیین فرضیه پژوهش و ترسیم چشم‌انداز آتی نظم منطقه‌ای خاورمیانه از روش روند پژوهی که یکی از رهیافت‌های آینده‌پژوهشی است استفاده‌ شده است.

transition in the middle east regional order; from hegemonic order to regional coalition building

the research is based on the premise that the regional order of the middle east is transitioning from a hegemonic order to a complex and uncertain situation and it tries to rely on the tools of trend studyand research in security campaigns at the national, regional and international to predict the future order of the middle east. therefore, while explaining the current transition situation, it answers the question of what indicators and signs will the future order of the middle east follow and what is the ruling model? based on the hypothesis of the research, the change in the regional order patterns of the middle east is taking place gradually and with a process nature. national, regional and international trends indicate the reduction of direct intervention of great powers and the strengthening of regional alliances in the future of middle east conflicts. the main drivers of this development are the transformation of the logic of coalition building in the middle east, the redefinition of patterns of regional interaction and confrontation, the weakness of the arabs' traditional balancing act towards iran, and the common understanding of the threat from the regional role of the islamic republic of iran. based on the findings of the research, parallel to the process of peace building in hebrew-arab relations, iran will become one of the main axes of confrontation in the future of the middle east. in this regard, the formation of a regional coalition centered on the arabs and israel to manage regional conflicts and confront iran's security threats is a possible and ongoing option. to explain the research hypothesis and outline the future perspective of the middle east regional order, the trend research method, which is one of the future research approaches, has been used.