تبیین راهبرد امنیتی جمهوری اسلامی ایران در قبال افغانستان

دیر زمانی است که از جدایی اجباری همسایگان، از قلمرو تمدنی ایران می‌گذرد؛ این مرکز تمدنی، با موقعیت پیوندگاهی در جغرافیای غرب آسیا، همواره میراث‌دار تهدیدات پنهان و آشکار از سوی همسایگان خود بوده است. در میان 15 همسایه ایران، افغانستان یگانه است؛ چرا که در چند دهه گذشته، ایران در خط مقدم تهدیدات جهانی صادره از سوی افغانستان قرار داشته است. با خروج آمریکا از افغانستان، بار دیگر معادلات قدرت به نفع طالبان دچار تغییر شد و معمای امنیتی افغانستان ابعاد جدیدی به خود گرفت. از این رو، نگارندگان در پی پاسخ به این سوال بودند که «راهبرد مطلوب فراروی جمهوری اسلامی ایران برای تنظیم مناسبات همسایگی با افغانستان کدام است؟». درون‌دادهای پژوهش به روش کتابخانه‌ای گردآوری و در سپهر مولفه‌های مفهومی و نظری امنیت، سیاست همسایگی و دیپلماسی اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است؛ روش‌شناسی حاکم بر متن از ماهیتی توصیفی- تحلیلی برخوردار است. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که جمهوری اسلامی ایران با رویکردی راهبردی، باید مناسبات خود را با همسایه شرقی به گونه‌ای تنظیم کند تا از رهگذر دیپلماسی فعال اقتصادی و جلب همراهی جامعه جهانی، بتواند تهدیدات سه‌گانه بازتولید شده در میدان افغانستانِ طالبان را به فرصت‌های اقتصادی و امنیتی تبدیل نماید. نتیجه پژوهش نشان داد که حل معمای امنیتی افغانستان در سایه فاعلیت دیپلماسی اقتصادی ایران و همراهی بازیگران موثر منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای امکان‌پذیر است.

explaining the security strategy of the islamic republic of iran towards afghanistan

a long time has passed since the forced separation of the neighbors from iran’s civilized territory; this civilizational center, with its position as a crossroads in the geography of west asia, has always had a legacy of hidden and open threats from its neighbors. among iran’s 15 neighbors, afghanistan is the unic among others; because in the past few decades, iran has been at the forefront of threats of afghanistan. with the rushing out of america from afghanistan, the balance of power once again changed in favor of the taliban, and the security puzzle of afghanistan took on new dimensions. therefore, the authors were looking for an answer to the question: what are the ideal strategies of the islamic republic of iran to regulate the neighborhood relations with the afghanistan? the research inputs have been collected in the library method and analyzed in the framework of components of security, neighborhood policy and economic diplomacy; the methodology of the text has a descriptive-analytical. the findings of the research show that the islamic republic of iran should adjust its relations with its eastern neighbor with a strategic approach in such a way that through active economic diplomacy and gaining the support of the international community, it can deal with the triple threats reproduced in turn the afghanistan field of the taliban into economic and security opportunities for yourself. the result of the research showed that it is possible to solve the security mystery of afghanistan with the effectiveness of iran’s economic diplomacy and the cooperation of effective regional and extra-regional actors.