فراتحلیل رویکرد آسیب شناسانه در پژوهش های سیاست خارجی ج.ا. ایران

یکی از رویکردهای پویا در پژوهشهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، رویکردی آسیب‌شناسانه است. از منظر این رویکرد، پژوهشگران ضمن شناسایی عوامل آسیب زا که منجر به تصمیمات نادرست و در نهایت، ناکامی در سیاست خارجی می شوند، درصدد ند تا با ارائه توصیه های سیاستی از دامنه این تصمیمات بکاهند. از این رو، مقاله حاضر کوشیده است با فراتحلیل هفده پژوهش منتشرشده در بازه زمانی 1400-1370، رویکرد آسیب شناسانه آنها از سیاستگذاری خارجی ج.ا.ایران را ترکیب و یکپارچه سازی کند. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر در پاسخ به این سوال اصلی تنظیم شده است که «آسیب ها و عوامل آسیب زای سیاستگذاری خارجی ج.ا.ایران بر اساس پژوهشهای منتشرشده در بازه زمانی 1370-1400 کدامند؟ یافته های فراتحلیل حاضر نشان می دهد، در رویکرد آسیب شناسانه پژوهشها، عوامل آسیب زای موثر بر سیاستگذاری خارجی ج.ا.ایران در سه دسته: شناختی، نهادی و محیطی شناسایی شده اند. همچنین استنباط فراتحلیل حاضر این است که رویکرد آسیب‌شناسانه در پژوهشهای مورد تحلیل، تحت تاثیر مفروضات مدل تصمیم‌گیری سیاست خارجی «کنشگر عقلانی» نظر دارند، بدین معنا که آنها هم در توصیف وضعیت موجود (تشخیص مرض)، هم شناسایی عوامل آسیب‌زا و نیز ترسیم وضعیت مطلوب (تجویز سیاستی) از مفروضات مدل مذکور که خود، ریشه در بنیانهای هستی- روش شناسانه پارادایم واقع/عقل‌گرای روابط بین الملل دارد، بهره می‌گیرند.

meta-analysis of pathological approach in foreign policy researches of islamic republic of iran

there is a dynamic approach in the field of analyzing foreign policy-making of the islamic republic of iran, which we have called it as the pathological approach. from this point of view, the researchers describe the current situation in the first step. then, they seek to recognize the pathologies influencing the foreign policy-making process and finally, recommend policy advices intend to help policymakers that to reduce the rate of incorrect decisions. in order to identify and introduce this approach systematically, this paper has selected 8 analysts who are well known in the field of foreign policy analysis of i. r. of iran and has conducted a qualitative meta-analysis. the sample is 17 texts of them following a single theme as “evaluating diplomatic apparatus performance of the islamic republic of iran”. the findings indicate that there are three groups of pathogenicity factors including perceptual/cognitive, institutional/structural and environmental/societal pathologies that influence foreign policy-making process of islamic republic of iran. authors have concluded that identified approach is affected by assumptions of the rational actor model, as a model of foreign policy decision- making.