ساختار چند قطبی و معادلات جدید منطقه غرب آسیا در سلسله مراتب روابط ژئوپلیتیکی قرن بیست و یکم (درس هایی از خاورمیانه)

در فضای ژئوپلتیکی پیشِ رو و پس از گذار، اهمیت منطقۀ خاورمیانه از نظر ژئوپلتیکی و ژئواکونومی چند برابر خواهد شد. لذا بررسی این سازۀ ژئوپلیتیکی بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش، ابعاد مختلف مسئلۀ مورد مطالعه به کمک روش توصیفی و تحلیلی بررسی شده‌است. اهداف پژوهش حاضر عبارتند از: الف) شناسایی مهم‌ترین نشانه‌های قدرت‌نمایی دولت‌های خارجی در خاورمیانه؛ ب) بررسی روند افول نظام تک‌قطبی به دو یا چندقطبی براساس قدرت‌گیری کشورها در این منطقه و ج) تحلیل مهم‌ترین تئوری سیاست خارجی نظام تک‌قطبی در رابطه با رویدادهای خاورمیانه. متغیرهای این پژوهش شامل متغیر مستقل (تغیر سلسله‌مراتب روابط قدرت در جهان) و متغیر وابسته (رویدادهای مهم در اقصی نقاط جهان و به‌ویژه خاورمیانه) می‌باشد. روش پژوهش به شیوۀ ترکیبی از روش توصیفی (کتابخانه‌ای) و تحلیلی بر پایه شیوۀ استقرایی به کمک روش‌های آماری و نرم‌افزار است. برای تحلیل اهداف مطرح‌شده از پرسش‌نامه (براساس جامعۀ آماری 19 نفره از کارشناسان علوم سیاسی بر اساس طیف «ساتی» و «لیکرت») بر مبنای مدل‌های تصمیم‌گیری چندمتغیره (ahptopsis)، روش ‏های آماری آنالیز واریانس یک‌طرفه و تعقیبی تیوکی hsd و به کمک نرم‌افزارهای spss25, excel 2016, expertchoice 11 استفاده شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که عامل نظامی، یعنی جنگ داخلی سوریه با مقدار 0.736 (وزن نهایی ماتریسی) بیش از هر عامل دیگری موجب قدرت‌نمایی دولت‌های خارجی در منطقۀ خاورمیانه به‌ویژه آمریکا و روسیه گردید؛ اما به‌طور کلی در عامل نظامی و سیاسی، نقش آمریکا در خاورمیانه پررنگ بوده و در زمینۀ اقتصادی، چین نقش مهم‌تری ایفا می‌کند. همچنین دورنمای آیندۀ روابط بین‌الملل بیانگر آن است که کشور چین با مقدار 0.839 نزدیک‌ترین فاصله را تا راه‌حل ایدئال دارد؛ یعنی کاندیدای اصلی برهم‌ زدن نظام هژمونی در جهان و خاورمیانه بوده و نظام جهانی را به سمت دو قطبی (احیاناً فراقطبی) هدایت می‏کند. به‌علاوه، ایالات‌متحده در زمینۀ فلسفه ‏های سیاسی موجود از فلسفۀ سیاسی هابزی با 0.016=sig بیش از سایر موارد استفاده می‏ کند؛ به‌طوری که از سال 1991م. معمولاً از «فلسفه هابزی» (منازعه) در قبال کشورهای خاورمیانه استفاده کرده است.

Multipolar System and New Equations of the West Asian Region in the Geopolitical Hierarchy Relations of Twenty-First Century (The Lessons from Middle East)

The Middle East is a geo politicallygeo economically sensitive region. In this study, some goals and assumptions are considered, the overall purpose of which is to investigate the impact of the monopoly system on the Middle East. This research is based on a questionnaire. Designed questionnaires are based on Likert and Saatei spectroscopy. Editing and modifying the questionnaire as well as the statistical population of the respondents includes political science experts (Delphi Panel Working Group) is considered. The research hypotheses were based on multivariate decision model (hierarchical analysis model and ideal solution based on similarity model) as well as oneway ANOVA and HSD post hoc test. The results of the research of these models and statistical methods were obtained with Expert Choice 11, Excel 2016 and SPSS 25 software. The results show that the US military invasion of Iraq in 2003 with a value of 0.2125 is the most important factor in the rise of the monopoly system in international relations. The prospect of international relations also shows that China is 0.839 nearest to the ideal solution, the main candidate for the overthrow of the hegemonic system in the world and the Middle East and it drives the world system towards multipolarity. Also, in line with existing political philosophies, the United States uses the Hobbesian political philosophy with Sig = 0.016 more than others, so since 1991 it has usually used the Hobbesian philosophy in the Middle East.