تبیین ژئواستراتژی بازیگران مداخله ‏گر و پیرامونی حوزۀ خزر و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

ماهیت ژئوپلیتیک حوزۀ خزر و نگرش متعارض بازیگران ساحلی نسبت به یکدیگر که نشات‌گرفته از تحولات دوران پساشوروی است، این حوزه را مستعد تاثیرگذاری بازیگران مداخله‏گر و پیرامونی ساخته است. به همین منظور، بازیگران مداخله‏گر و پیرامونی که بخش مهمی از نظام ژئوپلیتیکی خزر را تشکیل می‏دهند، به واسطۀ برقراری روابط سیاسی _ امنیتی با بازیگران ساحلی به گسترش نفوذ در این حوزه می‏پردازند. در این میان بازیگرانی نظیر آمریکا، اتحادیه اروپا، اسرائیل و چین که در حلقۀ مداخله‏گر هستند و کشورهایی همانند ترکیه، گرجستان، ازبکستان، ارمنستان و افغانستان نیز که در حلقۀ پیرامونی خزر قرار دارند، می‏توانند در روابط متقابل با یکدیگر یا بازیگران ساحلی تاثیرگذار باشند. بنیاد پژوهش کنونی بر این سوال استوار است که «ژئواستراتژی بازیگران مداخله‏گر و پیرامونی حوزۀ خزر چگونه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را تحت تاثیر قرار می‏دهد؟» فرضیه تحقیق این است که بازیگران مداخله‏گر و پیرامونی از طریق گسترش روابط نظامی امنیتی با بازیگران ساحلی خزر در نظامی کردن این حوزه موثر هستند و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را در این حوزه با چالش مواجه می‏سازند. این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی و گردآوری داده‏ها به صورت کتابخانه‏ای و منابع اینترنتی به بررسی رویکردها و اقدامات امنیتی و نظامی چهار بازیگر مداخله‏گر و پنج کشور پیرامونی در حوزۀ خزر و تاثیر آنها بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است.

the geostrategy of interventionist and peripheral actors in the caspian basin and the national security of islamic republic of iran: an explanation

geopolitical character of caspian basin as well as opposing views among coastline actors, stemming from postsoviet developments, have paved the way for the interventionist and peripheral actors to hold their influence over the basin. as an important part of caspian geopolitical system, thus, the interventionist and peripheral actors are increasing their influence over the basin, through politicosecurity relations with coastline actors. meanwhile, actors such as usa, european union, israel and china, being in the interventionist circle, as well as countries like turkey, georgia, uzbekistan, armenia and afghanistan, being in the caspian peripheral circle, might impact the mutual relations among each other or relations among the coastline actors. this survey is based on the question how the geostrategy of interventionist and peripheral actors in the caspian basin may impact the i.r.i national security. the hypothesis is that the interventionist and peripheral actors, through developing militarysecurity relations with the coastline actors play a part in militarizing the basin and will challenge the i.r.i national security. here the method is a descriptiveanalytical one, and through data collecting methods like library research and internet surfing, this article examines the securitymilitary attitudes and measures of four main interventionist actors and five peripheral countries in the caspian basin and their impact on i.r.i national security.