بررسی مقایسه‌ای فراوانی و شدت نوزموزیس بر اساس نمونه‌های تکی و ترکیبی زنبورهای زنده در زنبورستان‌های شهرستان‌های استان آذربایجان‌شرقی

به دلیل نبود یک روش استاندارد بین‌المللی برای تعیین فراوانی، شیوع و شدت نوزموزیس، هنوز از روش های نمونه برداری تکی یا ترکیبی استفاده می کنند. هدف از انجام مطالعۀ حاضر، بررسی مقایسه ای فراوانی و شدت نوزموزیس بر اساس روش های فوق در زنبورستان‌های استان آذربایجان شرقی بود. بدین منظور، به طور تصادفی 5 زنبورستان واقع در 5 شهرستان استان آذربایجان شرقی انتخاب شدند. تعداد 3 کندو از هر زنبورستان و 10 زنبور  از هر کندو (به طور مساوی از داخل و خارج کندو) برای هر روش نمونه‌برداری جمع آوری شدند. برای تعیین فراوانی، وجود اسپور در نمونه ها ارزیابی شد. برای تعیین شدت، در نمونه های تکی تعداد اسپور در یک زنبور و در نمونه های ترکیبی میانگین تعداد اسپور به ازای هر زنبور محاسبه شد. در هر 2 روش، فراوانی 100 درصد برای تمام نمونه ها به دست آمد. برای مقایسه شدت آلودگی در شهرستان ها در هر 2 روش نمونه برداری از آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه و پس آزمون توکی استفاده شد. برای مقایسه نتایج حاصله در 2 روش، به طورکلی و هم به طور جداگانه در هر شهرستان، از آزمون t  مستقل استفاده گردید. در هر 2 روش بیش ترین شدت نوزموزیس مربوط به نمونه های تبریز بود (p<0.05)، ولی در روش نمونه برداری تکی، شدت آلودگی در نمونه های اسکو به طور معنی داری پایین بود (p<0.001). هم چنین در مقایسه 2 روش نمونه‌برداری، از نظر آماری تفاوتی بین روش نمونه برداری در کل و حتی در یک شهرستان وجود نداشت (p>0.05). در نمونه های تکی، در مجموع، شدت بیماری در زنبورهای خارج از کندو بیش تر بود. بر اساس میانگین حاصله، شدت نوزموزیس در نمونه های ترکیبی، به مراتب بیشتر از نمونه های تکی بود.

a comparative study of the frequency and intensity of nosemosis based on individual and composite samples of live bees in the apiaries of the cities of east azerbaijan province

due to the lack of an international standard method to determine the frequency, prevalence and intensity of nosemosis, the researchers are still using individual or composite sampling methods. this study was aimed to compare the frequency and intensity of nosemosis based on the above mentioned methods in the apiaries of east azerbaijan province. to this end, 5 apiaries from 5 cities of east azerbaijan province were randomly selected. three hives from each apiary and 10 bees from each hive (equally from inside and outside) were sampled. to determine the frequency, the spore presence in the samples was evaluated. to determine the intensity, the spore count in one bee was calculated in the individual samples and mean spore count per bee in the composite samples. in both methods, 100% frequency was obtained for all samples. to compare infection intensity in both sampling methods, one-way analysis of variance and tukey’s post hoc test were used. to compare the results of two methods, generally, and also in each city, separately, independent t-test was used. in both methods, the highest intensity was related to samples from tabriz (p<0.05). however, in the individual sampling method, the infection intensity in osku samples was significantly lower (p<0.001). also, in comparison of the two sampling methods, there was generally no statistical difference between the sampling methods and even in one city (p>0.05). in individual samples, overall, the intensity was higher in bees outside of the hive. based on the average results, the intensity of nosemosis in composite samples was much higher than individual samples.