ارزیابی عملکرد دانه ارقام و لاین‌های امیدبخش سورگوم دانه‌ای [sorghum bicolor (l.) moench] با استفاده از شاخص‌های تحمل به تنش خشکی

به منظور بررسی تحمل به خشکی ارقام و لاینهای امید بخش سورگوم دانهای، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در دو سال 1392 و 1393 اجرا شد. تیمار آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح آبیاری معمول یا بدون تنش (آبیاری بعد از 60 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس a)، تنش ملایم (آبیاری معمول تا زمان گلدهی و بعد از گلدهی آبیاری بعد از 120 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک) و تنش شدید (قطع آبیاری بعد از گلدهی) و ژنوتیپها به عنوان عامل فرعی در پنج سطح شامل ارقام کیمیا و سپیده و لاینهای امیدبخش kgs15، kgs23 و kgs32 بودند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد وزن علوفه تر، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در سطوح مختلف آبیاری و همچنین ارقام و لاینها از نظر تمام صفات در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنیدار داشتند. براساس شاخصهای تحمل به تنش (sti) و میانگین هندسی بهرهوری (gmp)، لاین kgs23 و رقم کیمیا در کلیه شرایط آبیاری عملکرد دانه بالاتر از میانگین داشتند. این دو ژنوتیپ با بالاترین مقدار sti در نمودار بایپلات در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت به خشکی پایین قرار گرفتند. نتایج حاصله از نمودار چند متغییره بای پلات و همبستگی شاخصها با عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش نشان داد شاخصهای m‏p ،gmp و sti نسبت به سایر شاخصها در پیش بینی عملکرد از اهمیت بالایی برخودار بودند و با این شاخصها میتوان ژنوتیپهای متحمل را بهترگزینش کرد.