ارزیابی پارامترهای ژنتیکی و ترکیب‌پذیری صفات مهم زراعی کنجد با استفاده از روش دی‌آلل‌ کراس

شناخت و درک صحیح از نوع کنترل ژنتیکی صفات، ترکیب پذیری و ساختار ژنتیکی ارتباط مستقیمی با موفقیت برنامه های به نژادی دارد. در این بررسی پارامتر های ژنتیکی مربوط به صفات زراعی و عملکرد با استفاده از روش یک گریفینگ و مدل مخلوط b برای هفت رقم و لاین کنجد شامل اولتان، داراب1، ورامین 2822، دشتستان2، کرج1، زودرس فلسطینی و tlhe همراه با 42 ترکیب دورگ حاصل از آن ها به صورت دی آلل کامل مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس بیانگر وجود تفاوت معنی دار برای تمام صفات به جز درصد روغن، در بین والدین و دورگ ها، اثر ترکیب پذیری عمومی (gca) و اثر ترکیب پذیری خصوصی (sca) بود. واریانس اثر تلاقی های معکوس برای همه صفات به جز صفت عملکرد دانه غیر معنی دار بود. براساس نسبت میانگین ترکیب پذیری عمومی به میانگین ترکیب پذیری خصوصی اثر افزایشی ژن ها نقش بیشتری نسبت به اثر غیر افزایشی در کنترل صفات تعداد کپسول در شاخه اصلی، ارتفاع اولین کپسول، طول کپسول ودرصد روغن داشت ودر سایر صفات اثر غیر افزایشی ژن ها بیشتر بود. مقادیر وراثت پذیری عمومی از 90/48درصد در صفت ارتفاع ساقه زاینده کپسول تا5/90 در صفت تعداد کپسول در بوته متغیر بود. ارزیابی وراثت پذیری خصوصی نشان دهنده مقادیر بالای این شاخص برای تعداد کپسول در شاخه اصلی با 64/67 درصد و ارتفاع اولین کپسول با 43/60 درصد بود که حاکی از بازده بالای گزینش برای این صفات است. در این بررسی بهترین ترکیب شونده های عمومی در بین لاین های مورد ارزیابی از نظر صفات مورد بررسی شناسایی شدند.