ارزیابی هتروزیس و ترکیب‌پذیری در ارقام توتون (Nicotiana tabacum L.) هواخشک با استفاده از روش لاین × تستر

هیبرید‌های نر عقیم سیتوپلاسمی به سرعت در حال تولید و توسعه هستند. به منظور تعیین ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی و هتروزیس ارقام و لاین‌های توتون هواخشک، 20 هیبرید و 12 ژنوتیپ والدینی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش در سال 1390مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس بر اساس روش لاین × تستر نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها از نظر تعداد برگ و درصد قند در سطح احتمال پنج درصد و از نظر طول و عرض برگ، طول ساقه، عملکرد و درصد نیکوتین در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی‌دار وجود داشت. تجزیه ترکیب‌پذیری عمومی لاین‌ها و تسترها نشان داد که ژنوتیپ‌های b. b 16a، burley tmv3، ba1 و bce از نظر عملکرد دارای ترکیب‌پذیری عمومی مثبت و معنی‌دار بوده از این رو می‌توانند به عنوان یکی از والدین برای اصلاح عملکرد مورد استفاده قرار گیرند. بر اساس نتایج ترکیب پذیری خصوصی، تلاقی‌های ba1 × bnc21-3 و iraburbon × bc21-103 به دلیل ترکیب‌پذیری خصوصی مثبت و معنی‌دار از نظر عملکرد و درصد هتروزیس عملکرد 18 و 3/5 درصد نسبت به میانگین والد برتر و تلاقی‌های b. b 16a × bc21-103 و bce × bnc21-3 نیز به دلیل ترکیب‌پذیری خصوصی مثبت و درصد هتروزیس عملکرد 6/12 و 3/5 درصد می‌توانند برای تولید توتون هیبرید نرعقیم مورد استفاده قرار گیرند.