ارزیابی فنوتیپی مقاومت به زنگ‌ها در برخی ژنوتیپ‌های گندم ایران در شرایط گلخانه و مزرعه

زنگ‌ها همواره به عنوان بیماری‌های مهم گندم، دارای خسارت اقتصادی قابل توجهی در سطح جهان بوده‌اند و کشت ارقام مقاوم بهترین روش کنترل بیماری است. در این پژوهش پنج جدایه زنگ قهوه‌ای، پنج جدایه زنگ زرد و پنج جدایه زنگ سیاه از مناطق مختلف کشور جمع‌آوری شد. واکنش 124 ژنوتیپ گندم ایران نسبت به این پانزده جدایه در مرحله گیاهچه‌ای در کرج و در سال زراعی 90-1389 در مرحله گیاه کامل نسبت به زنگ قهوه‌ای در مزرعه اهواز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که حدود 28 درصد ژنوتیپ‌ها نسبت به تمام جدایه‌های زنگ زرد، حدود 19 درصد نسبت به تمام جدایه‌های زنگ قهوه‌ای و تنها 5 درصد به جدایه‌های زنگ سیاه مقاوم بودند. لاین n-87-13 به تمام جدایه‌های سه بیماری مقاوم بود و لاین m-87-18 به تمام ده جدایه زنگ سیاه و زنگ قهوه‌ای مقاوم بود. در این پژوهش نه ژنوتیپ n-87-13، m-86-5، dm-79-2، dm-84-3، آرتا، دنا، بهار، سپاهان و سیوند به تمام جدایه‌های زنگ زرد و زنگ قهوه‌ای مورد بررسی و پنج ژنوتیپ به تمام جدایه‌های زنگ زرد و سیاه مقاوم بودند. با توجه به مقدار audpc (سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری) محاسبه شده برای ارقام حامل ژن lr34 تمام ارقامی که در آن‌ها وجود ژن lr34 با نشانگر مولکولی تایید شده بود (39 ژنوتیپ) نرخ آلودگی کمتری نسبت به ارقامی که فاقد این ژن بودند داشتند. بر اساس واکنش رقم افلاک و لاین m-85-7 نسبت به جدایه‌های زنگ قهوه‌ای در مرحله گیاهچه‌ای و گیاه کامل به نظر می‌رسد این ژنوتیپ‌ها علاوه بر ژن lr34 حامل ژن‌های مقاومت گیاه کامل دیگری نیز باشند.