اثر کروموزوم شماره یک برنج بر صفات مرتبط با تحمل به شوری و خشکی در مراحل جوانه‌زنی و گیاهچه‌ای

این پژوهش با هدف شناسایی qtlهای مرتبط با تحمل به شوری و خشکی در دو مرحله جوانه‌زنی و گیاهچه‌ای با استفاده از جمعیت f2:4 حاصل از تلاقی دو رقم برنج غریب (متحمل به شوری و خشکی) و سپیدرود (حساس به شوری و خشکی) انجام شد. تعداد 236 نشانگر چند شکل (شامل 105 نشانگرaflp و 131 نشانگر ریزماهواره) برای تهیه نقشه ژنتیکی کروموزوم یک برنج مورد اسفاده قرار گرفت. سیزده نشانگر ریزماهواره به همراه هفت نشانگر aflp در مجموع با طول1/216 سانتی مورگان کروموزوم یک را تشکیل دادند و فاصله متوسط نشانگرهای مجاور روی این کروموزوم 8/10 سانتی‌مورگان بود. با استفاده از روش مکان‌یابی فاصله‌ای مرکب، در مجموع هفده qtl کنترل کننده صفات سرعت جوانه‌زنی، درصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، طول کلیوپتیل و شاخص‌های تحمل به خشکی و شوری در مرحله جوانه‌زنی در چهار شرایط مختلف (تنش خشکی ناشی از peg و سوربیتول، تنش شوری ناشی از nacl و شرایط عدم تنش) و چهار qtl کنترل کننده‌ صفات درصد پتاسیم، نسبت طول ریشه به ساقه، امتیاز ارقام و وزن خشک ریشه در مرحله گیاهچه‌ای تحت تنش شوری ناشی از nacl روی کروموزوم یک شناسایی شد. هفت qtl بزرگ اثر برای صفات مرتبط با تحمل به شوری و خشکی در دو مرحله رشدی در مجاورت نشانگرهای rm212 و rm1287 مکان‌یابی شدند. qtlهای بزرگ اثر qgr-1 و qsv-1 در هر دو شرایط تنش و عدم تنش شناسایی شدند که ظهور qtlهای مذکور در دو شرایط مختلف آزمایشی احتمالاً نشان دهنده پایداری این qtlها و عدم تاثیر پذیری آن‌ها از شرایط محیطی است. علاوه بر آن، هم مکانی qtlهای qskc-1 و qrl/sl در مرحله گیاهچه‌ای با qtlهای مرتبط با صفات مربوط به جوانه‌زنی بیانگر کنترل ژنتیکی یکسان این صفات در مراحل جوانه‌زنی و گیاهچه‌ای بود. موقعیت بیشتر qtlهای تحمل به شوری بسیار نزدیک به qtlهای مرتبط با تحمل به خشکی بود که می‌تواند نشان دهنده این باشد که تحمل به خشکی و شوری در برنج به وسیله ژن‌های با اثر پلیوتروپیک یا ژن‌های پیوسته کنترل می‌شود. به نظر می‌رسد بتوان با اصلاح برنج برای تحمل به یکی از این تنش‌ها، نسبت به تنش دیگر نیز موفق بود.