ارزیابی خصوصیات رویشی و زایشی و تمایز برخی ژنوتیپ‌های به (Cydonia oblonga Mill.) از مناطق مختلف ایران

شناسایی و تمایز ارقام و ژنوتیپ‌های درخت به با توجه به گستره محدودتر صفات این گونه در مقایسه با دیگر اعضای زیرخانواده دانه‌داران، از دشواری بیش‌تری برخوردار است. این تحقیق به منظور مطالعه صفات رویشی و زایشی ژرم‌پلاسم به کشور و با هدف انتخاب صفات مهم در زمینه تمایز و تفکیک این ارقام و ژنوتیپ‌ها انجام شد. به این منظور، 30 ژنوتیپ به جمع‌آوری شده از استان‌های اصفهان، خراسان و گیلان موجود در کلکسیون به کشور طی سال‌های 1389 تا 1391 بر اساس دستورالعمل اتحادیه بین‌المللی محافظت از ارقام جدید گیاهی مقایسه شدند. در کل 38 صفت مربوط به این دستورالعمل همراه با 5 صفت تکمیلی از سطح مقطع تنه، خصوصیات دانه و میوه و همچنین زمان خزان مد نظر قرار گرفت. نتایج حاصل بیانگر وجود تنوع قابل توجه در کلیه اندام‌های گیاهی و شکل عمومی درخت بود، لیکن شناسایی و تمایز ژنوتیپ‌ها نیاز به استفاده از مجموعه‌ای از صفات متمایزکننده داشت. در این بین، صفات اندازه و شکل میوه، اندازه حفره انتهایی، شکل برگ و زمان گلدهی از اهمیت بیش‌تری برخوردار بودند که اغلب آن‌ها در انطباق با صفات ستاره‌دار دستورالعمل بود. بر این اساس مشخص شد صفاتی مثل شکل برگ و مواج بودن آن، اندازه میوه و شکل و طول گردن میوه می‌تواند در تمایز ژنوتیپ‌ها نقشی اساسی داشته باشند. همچنین صفات اصلاحی ارزشمندی نظیر عادت رشد باز که سبب باردهی زیاد درخت می‌شود، در برخی از ژنوتیپ‌های مشاهده شد. در بین ژنوتیپ‌های مناطق مختلف کشور، برترین صفات میوه و عادت رشد درخت، در ژرم‌پلاسم به اصفهان مشاهده شد و ژرم‌پلاسم خراسان از ارزش تجاری نسبتاً کم‌تری برخوردار بود، همچنین بیش‌ترین میزان عملکرد به ترتیب در دو ژنوتیپ kvd1 و kvd2 مشاهده شد. بر پایه نتایج، امکان ارزیابی تکمیلی و معرفی شماری از ژنوتیپ‌های استان اصفهان به عنوان ارقام امیدبخش به کشور وجود دارد.