واکنش ژنوتیپ‌های کلزا به کشت تاخیری در مناطق معتدل سرد استان کرمانشاه

تاریخ کاشت به هنگام نقش اساسی در زمستان‌گذرانی موفق کلزا و دستیابی به پتانسیل عملکرد دانه آن دارد. به دلایل مختلفی ممکن است کاشت کلزا توسط کشاورزان با تاخیر انجام شود. به منظور ارزیابی واکنش کلزا به کاشت تاخیری 22 ژنوتیپ کلزا بصورت طرح کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات اسلام‌آباد غرب در سه سال زراعی 89-1386 مورد مطالعه قرار گرفتند. در این آزمایش تاریخ کاشت هفتم مهر و هفتم آبان به ترتیب به عنوان کشت متداول و تاخیری در کرت‌های اصلی و ژنوتیپ‌های کلزا در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه در سه سال اجرای آزمایش در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. میانگین عملکرد دانه در کشت تاخیری با 3678 کیلوگرم در هکتار کمتر از عملکرد دانه در تاریخ کاشت متداول با 4455 کیلوگرم در هکتار بود. با توجه به شرایط متغیر محیطی در سال‌های مورد نظر اثر سال بر همه صفات به استثنای ارتفاع گیاه معنی‌دار بود. سرمای شدید و یخبندان زمستان در سال زراعی 87-1386 باعث کاهش معنی‌دار عملکرد دانه شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ‌های مورد نظر برای همه صفات مورد ارزیابی به استثنای تعداد خورجین در گیاه دارای تفاوت معنی‌داری بودند. در تاریخ کاشت متداول ژنوتیپ‌های الیت، mha 01/18 و زرفام به ترتیب با 5079، 4907 و 4802 کیلوگرم در هکتار دارای عملکرد دانه بیشتری بودند. در تاریخ کاشت تاخیری نیز هایولا308، زرفام و شیرالی به ترتیب با 4487، 4474 و 4441 کیلوگرم در هکتار دارای عملکرد دانه بیشتری بودند. اثر متقابل ژنوتیپ × تاریخ کاشت بر همه صفات به استثنای درصد روغن دانه غیر معنی‌دار بود. در حالی که اثر متقابل سال × تاریخ کاشت بر اکثر صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. به طور کلی نتایج نشان داد که واکنش ژنوتیپ‌های کلزا به کاشت تاخیری به میزان خیلی زیادی به شرایط آب و هوایی پاییز بستگی دارد و برخی ژنوتیپ‌های کلزا مثل هایولا401 ، هایولا 308، زرفام و شیرالی که از سرعت رشد خوبی در اوایل فصل برخوردار بودند در کشت تاخیری عملکرد دانه قابل قبولی داشتند.