اثر سوش‌های مختلف باکتری‌های ریزوبیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام اصلاح شده نخود

به منظور بررسی اثر تلقیح بذر نخود با مزوریزوبیوم بر روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام نخود دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اکباتان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در سال زراعی 90-1389 در شرایط مزرعه اجرا گردید. عوامل آزمایشی شامل سه رقم نخود: آرمان، هاشم وآزاد و سوش باکتری در شش سطح شامل دو نژاد باکتری مزوریزوبیوم (swri-15 و swri-3)، ترکیب باکتری مزوریزوبیوم + سودوموناس (swri-15+p169 و swri-3+p169)، سودوموناس(p169) و شاهد (بدون تلقیح) بودند. در دوران رشد علاوه بر مراقبت‌های زراعی، تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن صد دانه و عملکرد دانه در واحد سطح یادداشت برداری شد. نتایج نشان داد که ارقام از نظر تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه در سطح احتمال 1? اختلاف معنی‌دار داشتند. اثر سوش‌های باکتری بر تاریخ گلدهی، شاخص برداشت و عملکرد دانه نیز معنی‌دار بود. اثر متقابل سوش باکتری × رقم بر تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، شاخص برداشت و عملکرد دانه معنی‌دار بود. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که کمترین تعداد روز تا رسیدن مربوط به استفاده از سوش باکتری مزوریزوبیوم (3-swri) و رقم آرمان بود. بلندترین ارتفاع بوته در تیمار استفاده از سوش باکتری مزوریزوبیوم (swri-15)و رقم هاشم مشاهده گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بالاترین عملکرد دانه از تیمار رقم آزاد با سوش باکتری مزوریزوبیوم (swri-15) به دست آمد که نسبت به تیمار شاهد (بدون تلقیح) 151 درصد بیشتر بود. باتوجه به اثر مفید زیست محیطی و بهبود عملکرد واجزای عملکرد دانه نخود، تلقیح مزوریزوبیوم می‌تواند جایگزین مناسبی برای مصرف نیتروژن باشد.